اثر تغییر کاربری اراضی بر رواناب بخشی از حوضه ی آبخیز قره سو اردبیل

تغییرات کاربری اراضی، یکی از عواملی است که بر خصوصیات رواناب سطحی و سیلاب در سطوح مختلف حوضه ها، تاثیر می گذارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات بوجود آمده در کاربری و پوشش اراضی بخشی از حوضه­ ی آبخیز قره­ سو اردبیل در بازه­ی زمانی ۲۰۱۲-۱۹۹۲ بر روی ارتفاع رواناب حوضه است. بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه­ ی گروه هیدرولوژیکی خاک و نقشه­ ی کاربری اراضی مربوط به سال ­های ۱۹۹۲، ۲۰۰۲ و ۲۰۱۲، شماره ­ی منحنی منطقه به دست آمد و سپس با استفاده از این نقشه­ ها، میزان نگهداشت ویژه­ ی خاک (S) محاسبه و میزان رواناب از طریق روش SCS برآورد شد. نتایج نشان داد که در طول دوره­ های مورد مطالعه، مساحت کاربری­ های اراضی جنگل، زراعت آبی و زمین بایر به ترتیب ۵۴/۲، ۶۹/۱۶ و ۱۹/۱ درصد کاهش پیدا کرده و مساحت کاربری­ های مرتع، زراعت دیم و مناطق مسکونی به ترتیب ۷۴/۵، ۳۹/۱۲ و ۲۹/۲ درصد افزایش یافته است. این تغییرات باعث افزایش شماره­ی منحنی از ۵۷/۷۸ در سال ۱۹۹۲ تا مقدار ۷۷/۷۹ در سال ۲۰۱۲ شده و به دنبال آن نگهداشت ویژه از ۲۸/۶۹ در سال ۱۹۹۲ به مقدار ۴۲/۶۴ در سال ۲۰۱۲ کاهش پیدا کرده است. تغییرات این عوامل باعث افزایش رواناب از مقدار ۴/۲۶۳ میلی متر در سال ۱۹۹۲ تا ۰۷/۲۹۷ میلی متر در سال ۲۰۱۲ گردیده است که بیانگر افزایش ۶۷/۳۳ میلی­متری (۳۳/۱۱ درصد) رواناب در طول دوره­ ی مورد مطالعه می باشد. محاسبه­ ی ضریب همبستگی بین کاربری­ های مختلف و شماره­ ی منحنی و ارتفاع رواناب نشان داد که این متغیرها با کاربری­ های مرتع، زراعت دیم و مناطق مسکونی رابطه­ ی مستقیم دارند، در حالی که با کاربری­ های جنگل، زراعت آبی و زمین بایر، دارای رابطه­ ی معکوس هستند.