منفعت عمومی: پیوند میان عدالت و حقوق عامه (بازخوانی اندیشه سعدی)

مفاهیم حق و عدالت در پیوند تنگاتنگ بایکدیگر هستند؛ از یک طرف حقوق عامه از مفاهیم مورد توجه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل ۱۵۶ است؛ مفهومی که پیشتر معادل حقوق بشر یا حداقل مصادیق نسل سوم آن تلقی میشد، در دهه نود وارد قانون آیین دادرسی کیفری شد و تبعا دکترین حقوقی آن را مورد توجه قرار داد. از طرف دیگر عدالت هدف اصلی یا ادعایی هر نظام حقوقی است. پیگیری مقولات بنیادین حقوقی در سابقه تاریخی یک ملت، به ملموس و عینی سازی مفاهیم انتزاعی کمک شایانی می کند. عدالت و حقوق عامه هر دو از این مفاهیم هستند. پژوهش حاضر، تبیین رابطه میان عدالت و حقوق عامه در آرای سعدی شیرازی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. سعدی در بخش هایی از آثار خود، به ویژه باب در سیرت پادشان از گلستان و باب در عدل و تدبیر و رایاز بوستان، مفصلا به مفاهیمی که امروزه در زیرمجموعه حقوق عمومی طبقه بندی می شوند، می پردازد. سعدی یک نظریه عدالت دارد و در سطح دانش در زمانه خود با مفاهیم پایه حقوق عمومی آشنا است و به ترویج آن توجه داشته است. او از میان مصادیق حقوق عامه، تامین منفعت عمومی را به عنوان یکی از اصول مبنایی عدالت می شناسد.