بررسی تطبیقی نگرشهای ادبی و معمارانه ی جلال آل احمد در سفرنامه ی »خسی در میقات«

خسی در میقات« سفرنامه ی حج »جلال آل احمد« است و در میان کارهای او، چه از نظر سبک و چه از نظر درونمایه ، جایگاهی نمایان دارد. این کتاب فقط دربردارنده دیدنی های عادی یک زائر خانه ی خدا نیست ، مسائل دیگری نیز در آن جلوهگر می شود، و طرح همین مسائل است که »خسی در میقات« را از سفرنامه های دیگر ممتاز می سازد. این اثر به نوعی با همه ی آثار و از جمله اثر مشهور »غربزدگی « نویسنده ارتباط دارد. بدین جهت می توان گفت که سفرنامه ی مذکور، آمیزه ای از سبک و مفاهیم گوناگون آثار آل احمد در زمینه ی تک نگاری ، گزارشنویسی و داستاننویسی است . لازم به ذکر است که رویکرد نگارشی این اثر، که در حوزه ی ادبیات تطبیقی می گنجد، رویکرد »تصویرشناسی « است . بر اساس این رهیافت ، تصویر و فرهنگ خودی در ادبیات بیگانه واکاوی می شود، یا بالعکس ، بازنمودهای تصویری از فرهنگ بیگانه در ادبیات خودی به بررسی گذاشته می شود. لذا جهت تحلیل ادبی این سفرنامه ، در بخش اول به بررسی سیر تحولات فکری نویسنده پرداخته می شود، و سپس برای درک بهتر دیدگاههای وی در نگارش سفرنامه ی حج ، مطالب ذکرشده با نظریات »ناصرخسرو« در سفرنامه ی معروف حج وی ، مقایسه می گردد. در ادامه به تحلیل ساختاری متن از دو جنبه ی مفاهیم و محتوا پرداخته ، و سپس از رهیافت ادبیات تطبیقی با پردازش »من « و »دیگری « در رویکرد تصویرشناسی ، روند تحلیلی ساختار ادبی این کتاب تکمیل می گردد.اما از دیدگاهی دیگر، مطالعه در گفتار و نوشتار و اندیشه ی جلال آل احمد نشان از فهم و ذوق و دقت و باریک بینی هنری او دارد. در این درک هنری و در قلمرو اندیشه ی وی ، معماری جایگاه ویژهای دارد. بسیاری از نوشته های آل احمد در خصوص معماری و شهرسازی مصادیق عینی دارند، و ازین رو می توانند برای دانشجویان معماری از جهت آموزش نقد معماری مفید واقع شوند. به همین منظور در بخش دوم این پژوهش ، دیدگاههای آل احمد در زمینه ی معماری در آثار او، و به صورت خاص در سفرنامه ی »خسی در میقات«، بررسی می گردد.