شناسایی و وزن دهی مولفه های موثر بر کیفیت فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی در مسکن شهر تهران

در معماری مسکن امروز، کاهش کیفیت فضاهای نیمه باز، باعث کاهش کیفیت مسکن شده است. کاهش کیفیت این فضاها علاوه بر گسست خانه از محیط پیرامونش و عدم انسجام خانه و محیط، موجب ایجاد مشکلات متعدد گردیده است. لذا برای حل این معضلات لازم است ضمن توجه به مقتضیات طراحی و ساخت مسکن معاصر شهری، کیفیت فضاهای نیمه باز مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و ارزیابی مولفه های موثر بر میزان کیفیت فضاهای نیمه باز بوده است. بدین منظور ابتدا با مرور ادبیات به روش توصیفی - تحلیلی از ۳۵ ماخذ منتخب جهت استخراج مولفه های معنایی کیفیت فضاهای نیمه باز مسکن و ۲۷ ماخذ جهت استخراج مولفه های کالبدی کیفیت فضاهای نیمه باز استفاده شد، تعداد ۶۳ مولفه موثر بر موضوع مورد پژوهش در دو طبقه معنایی و کالبدی شناسایی شد. در مرحله بعد میزان اهمیت هر یک از مولفه ها بر اساس فراوانی در تحقیقات استخراج شده و سپس به وسیله روش آنتروپی شانون وزن هر مولفه مشخص شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد مولفه معنایی تنوع فعالیت- تنوع فضایی، فعالیت مطلوب و ارتباط با محیط، و مولفه کالبدی عناصر طبیعی و ابعاد - ارتفاع فضا بیشترین اهمیت را در ادبیات محققان داشته است. به نظر می رسد که ۳ مولفه بالاتر در هر دو طبقه معنایی و کالبدی که شامل: تنوع غعالیت - فضایی و فعالیت مطلوب و ابعاد - ارتفاع فضا می شوند می توانند سازگار با یکدیگر عمل کرده و برآیند نهایی این مولفه ها آن است که به طور مستقیم بر نحوه استفاده و میزان استفاده ساکنین از فضای نیمه باز تاثیر می گذارند. بدین معنا که در صورتی که فضای نیمه باز به گونه ای طراحی شده باشد که ساکنین در آن بتوانند فعالیت های متنوعی داشته و فضای نیمه باز از تنوع مناسب برخوردار باشد و همچنین این فضا بتواند با توجه به مولفه ابعاد و ارتفاع خود، پاسخگوی فعالیت های مورد نظر ساکنین باشد، مولفه های کیفی فضای نیمه باز از تعامل مناسب برخوردار بوده و موجب ارتقا کیفیت فضای نیمه باز خصوصی و نیمه خصوصی مسکن خواهند شد. همچنین مولفه کالبدی عناصر طبیعی، نقش مهمی را در تقویت و حتی ایجاد مولفه ارتباط با محیط، ایفا می کنند.