نقش توبه در حقوق کیفری ایران با چشم انداز به قانون مجازات اسلامی

در دین مبین اسلام در آیات و روایات متعددی به توبه گناهکار پرداخته شده است. خداوند متعال بندگان خود را به توبه وبازگشت به سوی خود فرا می خواند و وعده مغفرت می دهد و حتی در آیه ۷۰ سوره فرقان نه تنها از گناه بندگان خود چشممی پوشد بلکه گناهان آنها را به حسنات تبدیل می کند: « الامن تاب وآمن وعمل عملا صالحا فاولئک یبدل الله سیئاتهمحسنات وکان الله غفورا رحیما.» تحقیق حاضر نشان می دهد اکتر فقهای امامیه بر این نظر هستند که چنانجه مرتکب جرایمحدی به استثنای قذف قبل از اقامه بینه و اثبات جرم توبه نماید مجازات از او ساقط می شود و چنانچه بعد از اقرار به جرم توبهنماید قاضی در عفو یا مجازات وی مخیر خواهد بود. فقهای امامیه در خصوص جرایم تعزیری نیز نظری مشابه جرایم حدیدارند اما اکثر فقهای عامه به عدم سقوط مجازات (بجز محاربه) اعتقاد دارند مگر آنکه نص صریحی بر آن وارد شده باشد. قوانینجزایی کشور نیز که برگرفته از فقه امامیه می باشد نظری مشابه فوق دارند. در ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲آمده است: «در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هر گاه متهم قبل از اثبات جرم. توبه کند و ندامت و اصلاح اوبرای قاضی محرز شود. حد از او ساقط می گردد. همچنین اگر جرائم فوق غیر از فذف با اقرار ثابت شده باشد. در صورت توبهمرتکب حتی پس از اثبات جرم. دادگاه میتواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید. تبصره۱- توبه محارب قبل از دستگیری یا تسلط بر او موجب سقوط حد است.» اما ماده ۱۱۵ این قانون بر خلاف نظر فقهای امامیهتوبه متهم تنها در جرایم تعزیری درجه شش. هفت و هشت را موجب سقوط مجازات می داند.