بررسی اشعار بیژن سمندر بر اساس مکتب نشانه شناسی فرهنگی تارتو ۱۹۷۳

شانه شناسی علم مطالعه نشانه ها و به بیان دیگر، علمی است که به مطالعه نظام مند تمامی عوامل که در ایجاد و یا تاویل نشانه و یا در فرایند دلالت دخیل اند،می پردازد. یکی از مباحثی که در این رابطه از دهه های گذشته مطرح شده و با مباحث زبان شناختی نیز ارتباط تنگاتنگی دارد، بحث نشانه شناسی فرهنگی است کهجایگاه ویژه ای در میان زبان شناسان و نشانه شناسان روس دارد. این پژوهش می کوشد با اتکاء به آرا و نظرات نشانه شناسان مکتب تارتو ( ۱۹۷۳ ) که عمدتا مبتنی برلایه های معناشناختی فرهنگی نشانه های زبانی است، اشعار بیژن سمندر، شاعر پرآوازهی ادب عامهی شیراز بپردازد تا از این رهگذر، ضمن بررسی تحول نشانه هایزبانی با توجه به رویدادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی در طول زمان، زمینه ی پژوهشی جدیدی را به عنوان یکی از حوزه های کاربردی نشانه شناسی فرهنگی درادب و فرهنگ عامه، به جامعه ی زبان شناسی عرضه دارد. از همین رو، تعداد ۲۳۳ نشانه که به لحاظ جنبه های فرهنگی و اجتماعی در چارچوب نظری این پژوهشقابل بررسی بود از کتاب شعر شیراز استخراج گردید و با توجه به معدود منابع در دسترس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در ادامه با توجه به شم زبانی نگارنده(که خود از گویشوران بومی این گونه زبانی است) و همچنین پرسش میدانی به صورت طراحی و اجرای پرسشنامه محقق ساخته از یک نمونه ی تصادفی ۱۰۰نفره در دسترس که در این خصوص مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت، مشخص شد که از این تعداد، ۱۲۳ نشانه به دلایل مختلفی همچون وجود مترادف هاییدر خود گونه شیرازی و یا معیار از گونه امروزی به کلی حذف گردیده است و همچنین تعداد ۱۶ نشانه دچار جرح و تعدیل معنایی قرار گرفته اند. از مهم تریندستاوردهای این پژوهش، میتوان به مشخص ساختن ریشه های تاریخی و اجتماعی و به طور کلی سازوکار جذب و یا طرد بیش از ۱۲۰ نشانه اشاره کرد.