اندیشه های عرفانی لاهیجی در مفاتیح الاعجاز

شمس الدین لاهیجی یکی از بزرگترین عارفان و مشایخ سلسله نوربخشیه و شاعران قرننهم و اوایل قرن دهم هجری است. وی در آغاز جوانی، پس از اکتساب علوم صوری بهصحبت سید محمد نوربخش رسیده و پس از توبه و تلقین ذکر خفی و مرعی داشتنشرایط خدمت و عزلت و صحبت، از واصلان کامل و مرشدان مکمل شده است. لاهیجیبا آگاهی کامل از اندیشه ها و رموز عرفانی و حکمت ابنعربی و عرفان شبستری و نیز بهمدد ظرافت خیال و لطف تعبیر خود، بر گلشن راز شبستری، شرحی مبسوط و پرتوان به نام «مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز» نوشته است و در این اثر، بدون آنکه بسان بسیاری از مولفان و شارحان متون عرفانی در دام توصیفات و استعاره های غیرمنطقی وبیمارگونه قرار بگیرد، توانسته با بیانی روشمند و دقیق و اسلوبی منطقی و به پیروی ازذوق و سلیقه خویش و استفاده از شعر و آیه و حدیث، شرحی تازه که زبده و چکیدهحکمت نظری صوفیه بوده است، ارائه بکند. نویسندگان در این مقاله کوشیده اند مهم ترین خصایص محتوایی مفاتیح الاعجاز را چون «واقعات لاهیجی»، تناسخ و اقسام آن، «اسمای الهی و ارتباط آنها با اعیان ثابته» ، «رضاوتوکل»، «جایگاه دل»، «توحید علمی و توحید شهودی» «فنا و بقا و ارتباط آن با سالکان و مجذوبان» و برخی موارد دیگر که مخاطب را با اندیشه های عرفانی لاهیجی آشنا می گرداند، مورد بررسی قرار بدهند.