تبیین مسئله بازنمایی در هنر اسلامی؛ با نگاهی بر نگاره معراج پیامبر، اثر سلطان محمد

هنرهای اسلامی که به عنوان یک سنت اساسا نمادین شخصیت پردازی شده است، توانسته تکامل خود را به دور از چشم اندازهای فیگوراتیو و عینی دنیای باستان به پیش ببرد. فقدان تصاویر فیگوراتیو به جای اینکه محصول یک نگرش فرهنگی ناسازگار در برابر تصاویر باشد، یک محدودیت کلی تقواگرایانه و زاهدانه است. جدی ترین مانعی که بر سر راه پذیرش بازنمایی در گفتمان هنر اسلامی وجود دارد، ارجاع به واقعیت است. تصویرسازی فیگوراتیو در هنرهای اسلامی از واقعیت رویگردان و معطوف بر معنایی استعاری است و اگرچه مشابهتی میان تصویر و واقعیت وجود دارد، اما رابطه دلالت میان تصویر و مرجع واقعی آن دستخوش دگرگونی می گردد و ارجاع معنا اغلب به حقیقتی بیرون از واقعیت است. این امر با انتخاب آزادانه رنگ ها، صورت تغییر یافته طبیعت، غیرواقعی بودن فیگورها، حضور اشکال و الگوهای انتزاعی و... تحقق می یابد. این جستار پس از بررسی نمونه هایی از بازنمایی در قلمرو هنر اسلامی، برای تبیین این موضوع نگاهی بر نگاره معراج پیامبر منسوب به سلطان محمد می دارد. این تحقیق کیفی به شیوه کتابخانه ای صورت یافته است.