بررسی تشبیه و کارکردهای بلاغی و محتوایی آن در شعر محمدکاظم کاظمی

تشبیه یکی از اساسی ترین و تاثیرگذارترین عنصر صور خیال است که از آن صورت خیالها ی دیگری مانند استعاره، کنایه ، مجاز و تشخیص نشاءت می گیرد. این عنصر در تصویرگری و تصویرپردازی صورتهای ذهنی نقش ارزشمندی دارد. محمدکاظمی نیز شاعر تصویرگرا و تصویر آفرین است که به مدد این عنصر برای خلق تصویرهای بکر و خیال انگیز و تفکرانگیر به شکل های مختلف بهره گرفته است . این پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی انجام شده است ؛ یعنی تشبیهات اشعار وی از جهت های مختلف چون: عناصر تشبیه ، تشبیه به اعتبار ادات، به اعتبار وجه شبه ، مفرد و مرکب بودن طرفین ، محسوس و معقول بودن طرفین و وحدت یا تعدد طرفین ، موردبررسی قرارگرفته و در پایان هر بخش ، جدول و نمودار نیز ترسیم گردیده است . این پژوهش نشان می دهد که کاظمی از عناصر تشبیه ، گرایش بیش تری به مفاهیم انتزاعی و عناصر طبیعی داشته درحال ی که ازلحاظ مشبه به ، بیش تر تشبیهات وی عقلی اند. گاه مفاهیم مجرد و انتزاعی را با یاری عناصر طبیعی و ملموس گاه پدیدههای طبیعی را به مدد تشبیه با عمق بخشی به تصویر کشیده است . ضمن این که به اعتبار ادات، بیش تر تشبیهات کاظمی مجمل و موکد هستند ازلحاظ تعدد طرفین به تشبیهات مفرد به مفرد و به اعتبار حسی و عقلی ، به تشبیهات حسی به عقلی ، حسی به حسی و ازنظر تعدد طرفین به تشبیهات جمع گرایش بیشتری دارد. تشبیهات بلیغ به شکل اضافه تشبیهی در تشبیهاتش وجود دارد این امر در گسترش قلمرو تشبیهات کاظمی نقش خوبی دارند.