واکاوی اندیشه های روشنفکران در تاریخ معاصر ایران

در تاریخ ایران، حکیمان، دانشمندان و فیلسوفان دارای ریشه وجودی و حیاتی بسیار طولانی بودند؛ حال آنکه روشنفکران حیاتی متاخر و جدید داشتند. فیلسوفان به تبیین و بررسی پیچیدگی های نظام هستی پرداختند ودانشمندان به کشف رازهای طبیعت و پیچیدگی روابط موجود میان عناصر طبیعی. اما روشنفکران به این دو مقوله مستقیما توجه نداشتند؛ بلکه نقطه تمرکز آنها اعتراض به وضع موجود و تلاش برای دگرگونی آن بود. روشنفکران بر آن بودند تا برای بحرانها و معضلات جامعه خود، چه در غرب و چه در ایران راهی بگشایند. بنابراین مساله روشنفکری، وضعیت اجتماعی و حیات سیاسی و اجتماعی جامعه خود بوده است. به خصوص توجه به پیچیدگی های موجود، زمانی جدیتر و گسترده تر شد که ابعاد ارتباط ما با کشورهای غربی بیشتر شد. روشنفکر به این معنا، در لباس خود، در پایگاه اعتقادی و فکری خود و حتی در خاستگاه اجتماعی و طبقاتی خود محصور نمی شود. برای مثال، بخش اعظم روشنفکران در دوره قاجار، علمایی مثل سید جمال الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم آبادی بودند که برای دگرگون کردن وضع موجود، افکار، اندیشه ها، آرا و راه حل هایی ارائه کردند و در مقابل جریان سنتگرایان که سخت بر وضع موجود تکیه می کردند، قرار داشتند، هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی و تبیین اندیشه های روشنفکران ایران معاصر می باشد.