بررسی تطبیقی ویژگی های انسان سالم و ناسالم در نظریه شخصیت جرج کلی با آرای مستتر در متون اسلامی و اشعار مولانا و فردوسی

در رابطه با شناخت شخصیت انسان ها، از دیرباز تاریخ فرهنگ بشری، یکی از سئوالات مهم، تفاوت میان شخصیت انسان سالم و ناسالم بوده است؛ و در این میان، به ویژگی ها، اختصاصات، اشتراکات و تفاوت های اساسی میان انسان های سالم و ناسالم اشاره شده است. به جهت اینکه ما انسان ها، اجتماعی هستیم و به هر تقدیر روابط پیچیده متقابلی میان انسان ها در جوامع وجود دارد؛ بنابراین شناخت مولفه های انسان سالم و ناسالم برای برخورداری از یک جامعه سالم، دارای اهمیت و ضرورت می باشد. جرج کلی، یکی از روانشناسان صاحب نظریه در باره انسان های سالم و ناسالم است. جرج کلی قبل از اینکه کتاب روانشناسی سازه های شخصی را در سال ۱۹۵۵ منتشر کند، بیش از ۲۰ سال مشغول رواندرمانی بود؛ و به این مناسبت با انواع انسان های سالم و ناسالم به عنوان یک روان درمانگر، مواجه بوده است. جرج کلی، تفاوت انسان سالم با ناسالم را در وجه سازواره های شناختی آنها معرفی می نماید؛ و از این بابت نظریه شخصیت وی جزء نظریه های انسان گرا محسوب می گردد. هرچند که نظریه وی را همچنین می توان جزء نظریه های شناختی نیز منظور کرد. واژه قرآنی شاکلته، در واقع معادل واژه شخصیت در روانشناسی معاصر است. در این میان، شاخصه انسان سالم از ناسالم از دید قرآن (منبع اصلی متون اسلامی)، عبارتند از اینکه: «با هدایت مستقیم الهی می تواند راه را بیابد: انا هدیناه السبیل (سوره انسان آیه ۳»؛ و یا «اصول خوبی و بدی را تشخیص دهد : قد الهمها فجورها و تقویها» (سوره الشمس آیه ۸)؛ و یا «دستورات الهی را چراغ راه خویش قرار می دهند و از هوای نفس و فرمان های ویرانگر نفس سرباز می زنند: اواما من خاف مقام و ربه و نهی النفس عن الهوی، فان الجنه هی الاوی» (سوره نازعات، آیه ۴۰ و ۴۱). در نگاه مولانا به انسان سالم و تفکیک آن از انسان ناسالم، توجه وی به مقوله صلح و آشتی است. صلح و آشتی در مثنوی معنوی مولانا، از سازگاری و تناسب میان اضداد و عالم آغاز می شود؛ و تا وحدت ادیان و صلح و آشتی میان تمامی ابناء بشر پیش می رود. نتیجه گیری نهایی اینکه، در همه فرهنگ های بشری، در عین تفاوت و تنوع تاریخی، جغرافیایی و پارادایم های عصری، بر نکات مشترکی از ویژگی های انسان سالم، شامل: (فرزانگی، راستی، درستی، انسان دوستی، پرهیز از خشم، گرایش به عدالت، پرهیز از ظلم، ، صلح دوستی و. . .) و در رابطه با انسان ناسالم، به مواردی همچون (خشم، جهل، ظلم، تکبر، و. . . و از این نوع شرارت ها و رذالت ها) اشاره شده است