بررسی روند تکامل و نقش مورب نویسی در صفحه آرایی نسخ خطی از سده چهارم تا نهم هجری

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 42

فایل این مقاله در 13 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JFAVAT-24-3_007

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

مطالعه بر روی نسخه های خطی نشان می­دهد یکی از عواملی که باعث گردیده تا شیو­ه­ی تازه ای از نگارش و به دنبال آن چینش های مختلف و متنوعی از خطوط و تزیینات در صفحات یک نسخه شکل بگیرد، مورب­نویسی است. اما مطالعاتی که سیر تحول و تکامل این شیوه نگارش را نشان دهد، تا کنون انجام نشده است. نگارندگان در این پژوهش برای یافتن پاسخی به این پرسش­ها که: مورب­نویسی از چه زمانی و درکدام نسخه ها آغاز شد؟ چگونه به عنصری برای صفحه آرایی تبدیل شد؟ و چگونه بر دیگر عوامل تزیینی صفحه تاثیر گذاشت؟، نسخه هایی با موضوعات مختلف و پیش از سده نهم را در کتابخانه های داخل و خارج از کشور به روش تحلیلی- توصیفی مورد مطالعه قرار داده اند. در نتیجه­ی این پژوهش، قدیم ترین مورب­نویسی متعلق به نسخه های علمی سده چهارم شناخته شده است، همچنین مورب نویسی در صفحه آرایی، موجب ایجاد تنوع در نحوه چینش سطور در جهت ممانعت از یکنواختی صفحات و استفاده بهینه از تمامی فضای پیرامونی یک صفحه گردیده است و علاوه بر آنها، مورب نویسی عاملی شده است برای اضافه شدن عناصر جدیدی همچون سرلوح مورب و لچکی ها به آرایه های تزیینی یک نسخه.

کلیدواژه ها:

نسخه های خطی اسلامی ، مورب نویسی ، صفحه آرایی ، سده چهارم تا نهم قمری

نویسندگان

سعید خودداری نایینی

گروه هنر اسلامی،دانشکده حفلظت و مرمت،دانشگاه هنر تهران,تهران،ایران

الهام اکبری

گروه هنر اسلامی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر تهران،تهران،ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع چاپیافشار، ایرج (۱۳۸۹)، سطربندی گشاده و کوتاه در نسخه، ...
  • اورستی، پائولا (۸۵- ۱۳۸۴)، نسخه­های خطی اسلامی: ویژگی­­های مادی و ...
  • ابن جماعه (۱۹۵۰)، تذکره السامع و المتکلم فی ادب العالم ...
  • ابن الصلاح، عثمان بن عبدالرحمن الشهروزی تقی الدین (۱۹۸۶)، معرفه ...
  • ابن مسحل (۱۹۶۱)، کتاب النوادر، تحقیق عزه حسین، الجز الاول، ...
  • اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ (۱۳۹۴)، هنر و معماری اسلامی، ...
  • بنیاد دائره المعارف اسلامی (۱۳۷۵)، دانشنامه جهان اسلام جلد۱، انتشارات ...
  • حسینی، سید محمدتقی (۱۳۹۴)، فهرست دستنویس های فارسی در کتابخانه ...
  • حسینی، سید محمدتقی (۱۳۹۳)، فهرست دستنویس های فارسی در کتابخانه ...
  • حسینی، سید محمدتقی (۱۳۹۳)، فهرست دستنویس های فارسی در کتابخانه ...
  • الحسینی، فرج (۲۰۱۷)، تاریخ غزه فی نهایه العصر العثمانی من ...
  • دانش پژوه، محمدتقی (۱۳۴۸)، فهرست میکروفیلم های کتابخانه مرکزی و ...
  • دروش، فرانسوا (۱۳۹۵)، دستنامه نسخه شناسی نسخه های به خط ...
  • ریشار، فرانسیس (۱۳۸۳)، جلوه های هنر پارسی، ترجمه ع.روحبخش، نشر ...
  • سراج شیرازی، یعقوب بن حسن (۱۳۷۶)، تحفه المجبین، انتشارات میراث ...
  • سید یوسف حسین (۱۳۹۰)، رساله جلدسازی، تصحیح علی صفری آق ...
  • صفری آق قلعه، علی (۱۳۹۰)، نسخه شناخت، انتشارات میراث مکتوب، ...
  • قوچانی، عبدالله (۱۳۸۲)، هدیه شاه صفی به معمار مسجدشاه اصفهان، ...
  • مایل هروی، نجیب (۱۳۷۲)،کتاب آرایی در تمدن اسلامی، نشر بنیاد ...
  • یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (۱۹۹۳)، ارشاد الاریب الی معرفه ...
  • منابع خطیقرآن ( شماره­ی۱۹۵۰، موزه رضا عباسی)آلبوم دیز (شماره­ی Diez ...
  • روضه المنجمین (شماره­ی۱۲۰۱۰، رضوی، سده۶ ق)روضه المنجمین (شماره­ی۶۳۹۰، مجلس، سده ...
  • کلیله و دمنه (نسخه شماره­ی Or ۱۳۵۰۶، بریتانیا، ۷۰۷ق)کلیات سعدی ...
  • Perho , Irmeli (۲۰۱۴), Catalogue of Persian manuscripts (۱&۲), IMPRINT:NIAS ...
  • Roxburgh , david J(۲۰۰۵), The Persian album, ۱۴۰۰-۱۶۰۰: from dispersal ...
  • Wright , Elaine Julia (۲۰۱۲),The look of the book: manuscript ...
  • نمایش کامل مراجع