عوامل موثر بر اشتیاق تحصیلی دانش آموزان

یکی از مفاهیم اساسی در آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان مفهوم اشتیاق به مدرسه است. اشتیاق به مدرسه از نظر لغوی به معنای میل و آرزوی چیزی را داشتن یا اینکه علاقه زیادی داشتن به امور و جنبه های یک کاری را گویند که معمولا در مقابل بی میلی و بی رغبتی تعریف می شود اشتیاق به مدرسه به عنوان یک احساس تعلق و گرایش فرد به مشارکت در فعالیت های کلاسی، از نتایج مهم مدرسه در کنار موفقیت های آموزشگاهی است. اشتیاق به مدرسه می تواند شامل مشارکت در فعالیت های فوق برنامه مانند ورزش، موسیقی، تئاتر و کار جمعی که به وسیله مدرسه سازمان داده می شود باشد. اشتیاق تحصیلی همچنین مشارکت در امر یادگیری وظایف آموزشگاهی است (شا، ۲۰۱۵).روان شناسان معمولا اشتیاق را فرایندی تلقی می کنند که در برانگیختن و جهت دادن به رفتار با اهمیت است و یکی از انگیزه های مهم که رفتار دانش آموزان و یا دانشجویان را تحت تاثیر قرار می دهد را انگیزه پیشرفت تحصیلی نام نهاده اند. روان شناسان وابسته به مکاتب مختلف روان شناسی تعاریف گوناگونی از اشتیاق ارائه کرده اند. مفهوم اشتیاق در هر یک از مکاتب به صورت مفاهیم و سازه های اختصاصی از قبیل غریزه، نیاز، تلاش و انتظار به کار رفته و در هر تعریف به یکی از عوامل مذکور تاکید زیادتری شده است (زاهد، ۱۳۹۲).مورفی (۱۹۹۳) اشتیاق به مدرسه را نشانه ای از این واقعیت می داند که بخشی از رفتار ارگانیزم بستگی به طبیعت و ساختار درونی آن دارد (مورفی، ۱۹۹۳؛ به نقل از حکیم زاده، ۱۳۹۳). گرامن (۱۹۹۴) اشتیاق را عاملی می داند که ما را بر می انگیزد، به حرکت وامی دارد و به سوی رفتاری معین سوق می دهد (گرامن، ۱۹۹۴؛ به نقل از بشیرپور، ۱۳۹۲). اش (۱۹۹۵) اشتیاق را در برگیرنده مجموع عوامل هشیار و ناهشیار فعالیت روانی می داند که بر اساس آن اراده و رفتار ما شکل می گیرد. از نظر فنی، اشتیاق به مدرسه حالت روانی است که رفتار را به سمت یک مقصد معین سوق می دهد و یا به حرکت در می آورد، اشتیاق به مدرسه شامل سه عنصر متعامل و مرتبط با یکدیگر یعنی نیازها، رفتارها و مقاصد است (اش، ۱۹۹۵؛ به نقل از فرازنده، ۱۳۹۱). اشتیاق را می توان به عنوان نیروی محرکه فعالیت های انسان و عامل جهت دهنده آن تعریف کرد. اشتیاق را به موتور و خدمات اتومبیل تشبیه کرده اند (عبدی، ۱۳۹۸). طبق تعاریف مطرح شده می توان گفت اشتیاق تحصیلی نشانه، عامل و فرایندی است که دانش آموز یا دانشجو را به حرکت وا می دارد، حرکتی که جهت دار بوده و دارای مسیر مشخصی می باشد و این فرایند به طور مستمر فرد را به سوی موفقیت تحصیلی هدایت می کند (قربانی، ۱۳۹۳).