مطالعه تطبیقی مبانی مشروعیت سیاسی و ویژگی های حاکم از منظر امامیه، اشاعره و معتزله

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 101

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SMP-10-39_009

تاریخ نمایه سازی: 2 آبان 1402

چکیده مقاله:

یکی از مباحث مهم در کلام سیاسی اسلام، مسئله مبانی مشروعیت سیاسی است. امامیه، اشاعره و معتزله سه فرقه مهم اسلامی هستند که در این مورد دارای نظریات سیاسی متفاوت و مخصوص به خود می باشند. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به مطالعه تطبیقی بین مبانی مشروعیت سیاسی امام، روش شناسی و ویژگی های حاکم از منظر امامیه، اشاعره و معتزله پرداخته و درصدد بیان وجوه اشتراک و افتراق آنها است. به منظور تحقق این هدف، بعد از بیان روش شناسی هر یک از فرقه ها، در یک مقایسه تطبیقی، به بررسی مهم ترین مبانی آنها در حوزه مشروعیت سیاسی پرداخته شده و در ادامه، مهم ترین ویژگی هایی که در مشروعیت امام نقش اساسی دارد، تشریح گردید. یافته های پژوهش نشان داد که از جهت روش شناسی، امامیه از روش عقل و گاه نقل، معتزله از روش عقل و اشاعره از اعتدال بین افراط گرایی معتزله و تفریط اهل حدیث با گرایش به نقل، پیروی می کند. از جهت مبانی مشروعیت سیاسی، در مسئله توحید هر سه گرایش اشتراک دارند. در بحث حجیت قول و عمل، صحابه امامیه آن را مبنای مشروعیت نمی داند، معتزله قائل به تفصیل و اشاعره قائل به حجیت است. از جهت ویژگی های حاکم، هر سه گرایش قائل به شرایط عمومی هستند، امامیه قائل به عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معتزله و اشاعره عصمت را شرط نمی دانند.

نویسندگان

علی کربلائی پازوکی

دانشیار، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

مهدی قانعی اردکان

دانشجوی دکتری، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

عبد المطلب عبدالله

دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • آمدی، سیف الدین (۱۳۹۱ق). غایه المرام فی العلم الکلام. تحقیق ...
  • آمدی، سیف الدین (۱۴۲۳ق). ابکار الافکار فی اصول الدین. تحقیق ...
  • ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبهالله (۱۹۶۵م). شرح نهج البلاغه. ...
  • ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل (۱۴۱۵ق). الاصابه فی تمییز الصحابه. تحقیق ...
  • ابن خلدون، ابوزید عبدالرحمن (۱۳۴۵). مقدمه ابن خلدون. تهران: بنگاه ...
  • ابن فورک، محمد بن حسن (۱۴۲۵ق). مقالات الشیخ ابی الحسن ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۴۱۴ق). الابانه عن اصول الدیانه. دراسه و تحقیق ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۹۷۹م). استحسان الخوض فی علم الکلام. هند: مطبعه ...
  • الهی راد، صفدر (۱۳۹۲). نقد و بررسی نظریه های مشروعیت ...
  • امینی نجفی، احمد (۱۳۶۹). شرح تجرید الاعتقاد. قم: نشر مرتضوی، ...
  • ایجی، قاضی عضدالدین (بی تا). المواقف فی علم الکلام. بیروت: ...
  • باقلانی بصری، ابوبکر بن طیب (۱۴۲۵ق). الانصاف فی ما یجب ...
  • باقلانی بصری، ابوبکر بن طیب (بی تا). التمهید فی الرد ...
  • باقلانی، ابوبکر محمد بن الطیب (۱۴۰۷ق). تمهید الاوائل و تلخیص ...
  • بخشی، علی آقا؛ افشاری راد، مینو (۱۳۸۳). فرهنگ سیاسی. تهران: ...
  • بصیری، محمدعلی (۱۳۸۶). ویژگی های حاکم در سیره نظری و ...
  • بوطی، محمدسعید (۱۳۷۵). سلفیه بدعت یا مذهب. ترجمه حسین صابری. ...
  • بهروزلک، غلامرضا (۱۳۹۲). ولایت فقیه در کلام سیاسی شیعه. قم: ...
  • ترمذی، محمد (بی تا). تحقیق ابراهیم عطوه عوض. بیروت: دار ...
  • تفتازانی، سعدالدین (۱۴۰۷ق). شرح العقائد النسفیه. تحقیق حجازی سقا. قاهره: ...
  • تقی پور، حسین (۱۳۸۹). حجیت قول صحابه. علوم حدیث، ۱۵(۲) ...
  • جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. ...
  • جوینی، عبدالله (۱۴۱۶ق). الارشاد الی قواطع الادله فی اصول الاعتقاد. ...
  • حسین، منیر (۱۳۸۲). بررسی نظریه امامت و خلافت. قم: جامعه ...
  • حسینی خراسانی، سید احمد (۱۳۸۵). بازکاوی دلیل اجماع. فقه، ۱۳(۲) ...
  • راد، علی (۱۳۸۹). حدیث پژوهی در نگاشته های مستشرقان. علوم ...
  • سبحانی، جعفر (۱۴۱۱ق). الالهیات علی هدی الکتاب والسنه والعقل. قم: ...
  • سید قطب (۱۹۹۵م). العداله الاجتماعیه فی الاسلام. قاهره: دارالشروق ...
  • سید مرتضی، علی بن حسین بن موسی (بی تا). الشافی ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (۱۴۲۵ق). نهایه الاقدام فی علم الکلام. تحقیق احمد ...
  • شیخانی، علی باقر (۱۳۸۳). عدالت صحابه از دیدگاه تشیع و ...
  • صدقی، محمد (۱۳۹۱). عدالت صحابه و نقد ادله قرآنی آن. ...
  • عراقی، ابوالفضل (۱۴۰۸ق). الفیه الحدیث. بیروت: عالم الکتب ...
  • عمر الحاجی، محمد (۱۴۲۰ق). فضائل الصحابه. دمشق: دارالمکتبی ...
  • غزالی، ابوحامد (۱۴۰۹ق). الاقتصاد فی الاعتقاد. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • فخلعی، محمدتقی (۱۳۸۳). مجموعه گفتمان های مذاهب اسلامی (دفتر اول). ...
  • قاضی، عبدالجبار (۱۹۵۸م). المغنی فی ابواب التوحید و العدل. تحقیق ...
  • قاضی، عبدالجبار (۱۹۷۴م). فضل الاعتزال و طبقات المعتزله. تحقیق فواد ...
  • قانعی اردکان، مهدی (۱۳۹۸). مطالعه تطبیقی مبانی کلام اسلامی امامیه، ...
  • لمبتون، آن.کی.اس. (۱۳۸۵). دولت و حکومت در اسلام. ترجمه و ...
  • محمدی، علی (۱۳۷۸). شرح کشف المراد. قم: انتشارات دارالفکر، چاپ ...
  • محمودی میمند، مریم (۱۳۹۱). بررسی تطبیقی نحوه تعیین امام از ...
  • مدخلی، ربیع بن هادی (بی تا). اضواء الاسلامیه علی عقیده ...
  • معروف الحسنی، هاشم (۱۳۷۹). شیعه در برابر معتزله و اشاعره. ...
  • مفید، محمد بن نعمان (۱۴۱۴ق). اوائل المقالات. بیروت: دارالمفید، دوم ...
  • ملک مکان، حمید (۱۳۸۵). امامت از دیدگاه اشاعره. اندیشه دینی، ...
  • نجاح، محسن (۱۳۸۵). اندیشه سیاسی معتزله. ترجمه باقر صدری نیا. ...
  • نمایش کامل مراجع