تبیین وتکوین رفتار میرزا کوچک خان با توجه بر وضعیت اجتماعی وسیاسی ایران

هنگامی که جنگ بین الملل اول دنیا را به آتش و خون کشیده بود و ایران نیز از عوارض بد آن بی نصیب نبود، صدماتفراوانی بر اثر جنگ به ایران وارد شد. روس ها وارد خاک ایران شده بودند و از هیچ جنایتی در حق مردم دریغ نمی کردند.ارتش انگلیس از یک سو و نیروهای عثمانی از دیگر سوی، با زیر پا نهادن همه قوانین بین الملل در خاک ایران پیش رویکردند. دولت ایران به دلیل ضعف و نداشتن نیروهای کارآمد قادر به جلوگیری نبود. ارتش روسیه در گیالن و آذربایجاندست به چپاول زد. قدرت نظامی کشور نیز تحت نظر افسران روس بود و در یک کالم، اوضاع کشور در آن زمان از هرلحاظ مغشوش و درهم ریخته بود و هیات حاکم به سبب ضعفی که داشتند مردم را به حال خود رها کرده بودند. پس ازامضای فرمان مشروطه در سال ۱۲۸۵ ، همه مجاهدان و مردمی که در این انقلاب سهیم بودند منتظر رفع بی عدالتی هایسیاسی و اقتصادی از یک طرف و استقال هر چه بیشتر کشور از طرف دیگر بودند. اما با توپ بسته شدن مجلس اول توسطمحمدعلی شاه قاجار وانحالل مجلس دوم با التیماتیوم روسیه تزاری، امید انقالبیون و مردم بر باد رفت. آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۲۹۳-۱۹۱۴ ش شرایط ایران را در مرکز و شمال و جنوب پیچیده تر و بدتر کرد. در این شرایط میرزا کوچک خان که خود از مجاهدان انقالب مشروطه بود، تصمیم به قیام مسلحانه در خطه گیالن گرفت و به همین منظورمیرزا کوچک خان که در آن زمان در تهران بود به رشت بازگشت و آغاز به فعالیت نمود.میرزا کوچک خان در ابتدای کار،مبارزه را نوعی وظیفه تشخیص داد. او با همراهی سایر آزادی خواهان، مجمع روحانیان را تشکیل داد و با تهیه چند قبضهاسلحه، فنون جنگی و نظامی را به یاران خود آموخت