چگونه راهبرد ترسیم نقشه ذهنی ، می تواند در یادگیری جغرافیا تاثیرگذار باشد؟ -مطالعه موردی: دانش آموزان پایه دهم دبیرستان شاهد فرهانیان شهرستان چناران-

در چند دهه اخیر تحولات عظیمی در زمینه فرایند یاددهی -یادگیری به وجود آمده، واقعیت امر این است که یادگیری مسئله بسیار پیچیده ای است . آنچه یادگیرندگان یاد می گیرند، تابعی از عوامل پیچیده، مانند روش های آموزشی ، محتوا، آمادگی ، انگیزش، شرایط محیطی و ابزارهای قابل دسترس، که نباید آنها را فراموش کرد. در این راستا تکنیک هایی وجود دارد که وابسته به راهبردهای شناختی هستند که ساخت و استفاده از آنها از طریق ابزار مبتنی بر فن آوری امکان پذیر است . یکی از این تکنیک ها که وابسته به راهبرد شناختی سازمان دهی است ، راهبرد نقشه ذهنی است . از طرفی هدف اصلی از آموزش جغرافیا، پرورش شهروندان فعال و مسئولی است که بتوانند علاوه بر رفع مشکلات زندگی خود در حال و آینده، به صلح و عدالت از یک سو و بین موجودات انسانی و طبیعی از دیگر سو، به طور موثر کمک کند و مهمترین ابزاری که موجب تحقق این هدف می شود، یادگیری محتوای کتاب های درسی جغرافیاست . پژوهش حاضر با هدف اثربخشی ترسیم نقشه ذهنی توسط دانش آموزان در فرایند یادگیری موثر درس جغرافیا، با تعداد ۸۰ نفر از دانش آموزان در پایه دهم رشته های ادبیات و علوم انسانی ، تجربی و ریاضی فیزیک با روش پیش آزمون و پس آزمون انجام گرفته است . بر اساس نتایج آزمون T زوجی ( Paired Samples Test)بین دو وضعیت پیش آزمون و پس آزمون(تدریس با راهبرد ترسیم نقشه ذهنی ) و سطح معنی داری ۰۰۰.۰ -tailed))۲( sig.( رابطه مستقیم و اختلاف معناداری وجود دارد یعنی میانگین ها در دو مرحله برابر نیستند و مقدار میانگین کل نمرات در مرحله پیش آزمون ۴۹,۱۷ و میانگین کل نمرات در مرحله پس آزمون ۰۳,۱۹ بوده و اختلاف آنها به مقدار ۵۴,۱+ که نشان دهنده میزان رشد سطح نمرات و تاثیرگذار بودن فرآیند آموزش و یادگیری با استفاده از ترسیم نقشه ذهنی می باشد. و همچنین نتایج پژوهش حاکی از آن است که استفاده از نقشه ذهنی ، می تواند به دانش آموزان در سازمان دهی ، یکپارچه سازی اطلاعات کمک کند و موجب ارتقای یادگیری فعال و موثر، تفکر انتقادی و ایده پردازی شود. همچنین تشویق دانش آموزان به رسم نقشه های ذهنی ، به درگیر کردن ذهن آنها با مفاهیم و ارتباط منطقی بین آنها می شودکه فرآیند یاددهی -یادگیری را بهتر و راحت تر می نماید و در جمع بندی مطالب و مرور آنها نیز موثر می باشد.