انگاره اقتدای حضرت عیسی (ع) به حضرت مهدی (ع) در منابع روایی شیعه

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 80

فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MFHJ-10-1_003

تاریخ نمایه سازی: 28 دی 1402

چکیده مقاله:

مسئله اقتدای حضرت عیسی (ع) به حضرت مهدی (ع) از جایگاه ویژه ای در میان احادیث اسلامی برخوردار است. پژوهش حاضر می کوشد با روشی توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تاریخ انگاره ای به بررسی این مسئله پرداخته و آن را با توجه به گفتمان های حدیثی و رویکردهای مختلف محدثان شیعه بازخوانی کند و در عین حال به بررسی سندی آن نیز اهتمام ورزد. نتایج نشان می دهد این گزاره در دوره های مختلف و نزد دانشیان حدیثی شیعه به یک صورت نقل نشده و دست کم، چهار دوره گفتمانی را پشت سر نهاده است: ابتدا در کتاب منسوب به سلیم در ضمن گفت وگوی راهبی مسیحی با امام علی (ع) و همچنین گفتمان تفسیری-روایی کتب منسوب به علی بن ابراهیم قمی و فرات کوفی مطرح می شود؛ سپس نزد عالمانی چون شیخ کلینی و شیخ طوسی جایگاه نه چندان پررنگ آن مشاهده می شود؛ با نقل گسترده آن توسط شیخ صدوق، دوره طلایی خود را طی می کند و تثبیت می شود؛ در دوره بعدی هم نزد محدثان متاخر، جنبه کارکردگرایانه آن و حضور آن در پیوند بیش از پیش با برخی مباحث اعتقادی غلبه می کند. هرچند این گزاره از نظر اصول حاکم بر علم رجال و درایه در میان روایات شیعه به اصطلاح صحیح السند نیست، اما کثرت نقل آن به طرق مختلف در میان فریقین، ارزش آن را نشان می دهد.

نویسندگان

حسین براتی

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد.

حسن نقی زاده

استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد.

سهیلا پیروزفر

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • آملی، سیدحیدر، المقدمات من کتاب نص النصوص، تهران، پژوهش های ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی، فتح الباری بشرح صحیح البخاری، ...
  • ____________، احمدبن علی، لسان المیزان، بیروت، دارالبشائر الاسلامیه، ۲۰۰۲م ...
  • ابن حماد، ابوعبدالله، کتاب الفتن، قاهره، مکتبه التوحید، ۱۴۱۲ق ...
  • ابن داوود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، تهران، ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ...
  • ابن غضایری، احمدبن حسین، رجال ابن غضایری، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۴ش ...
  • ابوریه، محمود، الاضواء علی السنه المحمدیه، ترجمه: سیدمحمد سیدموسوی، قم، ...
  • اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، ...
  • امیری قوام، محمد، و مهدی یوسفیان. "اعتبارسنجی روایات اقتدای مسیح ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، حیدرآباد، دایره المعارف عثمانیه، ...
  • ________________، صحیح البخاری، مصر، سلطانیه، ۱۴۳۳ق ...
  • برقی، احمدبن محمد بن خالد. رجال البرقی. تهران، دانشگاه تهران، ...
  • بستوی، عبدالعظیم، موسوعه فی احادیث الامام المهدی، الضعیفه والموضوعه، بیروت، ...
  • پاکتچی، احمد، مدخل «ابن بابویه»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ...
  • ____________، مدخل «حدیث»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره ...
  • تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، قم، الشریف الرضی ، ۱۴۰۹ق ...
  • جعفریان، رسول، مهدیان دروغین، تهران، علم،۱۴۰۰ش ...
  • جوادی، قاسم. "کتاب سلیم بن قیس هلالی". علوم حدیث، ۳۵-۳۶(۱۳۸۴): ...
  • جوهری بصری، احمدبن عبدالعزیز، مقتضب الاثر، قم، طباطبایی، ۱۴۱۳ق ...
  • حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، دارالزخائر، ۱۴۱۱ق. خزاز ...
  • خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی جا، ۱۴۱۳ق ...
  • داوری، مسلم، اصول علم الرجال بین النظریه و التطبیق، قم، ...
  • ذهبی، شمس الدین، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت، دارالمعرفه، ...
  • رحمان ستایش، محمدکاظم، بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، قم، دارالحدیث، ...
  • سلیم بن قیس، اسرار آل محمد، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق ...
  • سلیمیان، خدامراد، روش نقد و بررسی روایات مهدویت، قم، پژوهشگاه ...
  • سیوطی، عبدالرحمن، الدرالمنثور فی تفسیر الماثور، قم، کتابخانه آیت الله ...
  • _____________، تاریخ الخلفاء، مصر، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۲۵ق ...
  • شوشتری، محمدتقی، رجال، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۰ق ...
  • صدوق، محمدبن علی، الاعتقادات الامامیه، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۴ق. ______________، ...
  • ______________، الخصال، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش ...
  • ______________، الهدایه فی الاصول و الفروع، قم، موسسه امام هادی ...
  • ______________، کتاب من لایحضره الفقیه، قم، موسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق ...
  • ______________، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق ...
  • طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، قم، دارالمعارف، ۱۴۱۱ق. _______________، الفهرست، نجف، ...
  • _______________، رجال، نجف، حیدریه، ۱۳۸۱ق ...
  • عاملی نباطی، علی بن محمد، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، ...
  • عمیدی، سیدثامر هاشم حبیب، مع الکلینی و کتابه «الکافی»، بی ...
  • فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء ...
  • فقهی زاده عبدالهادی، و سیدجعفر صادقی. "نقش عباسیان در جعل ...
  • فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، المحجه البیضاء، قم، جامعه مدرسین، ...
  • قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق ...
  • کشی، محمدبن عمر، رجال کشی، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش. کلینی، محمد ...
  • کورانی، علی، المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی (ع)، بیروت، دارالمرتضی، ...
  • کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران، وزارت ارشاد، ...
  • گرامی، سید محمدهادی، نخستین اندیشه های حدیثی شیعه، تهران، دانشگاه ...
  • گنجی، محمد بن یوسف، البیان فی اخبار صاحب الزمان، تهران، ...
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسه آل ...
  • متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن ...
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق ...
  • ____________، مرآه العقول فی شرح اخبار الرسول، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ...
  • مزی، یوسف، تهذیب الکمال، بیروت، دارالرساله، ۱۴۱۳ق ...
  • معارف، مجید، و فرشاد منایی. "بررسی سندی- فقه الحدیثی حدیث ...
  • نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۷ق ...
  • نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، تهران، صدوق، ۱۳۹۷ق ...
  • نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال، تهران، فرزند مولف، ۱۴۱۴ق ...
  • نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، دارالاوضاء، بی تا ...
  • نیومن، اندروجی، دوره شکل گیری تشیع دوازده امامی، قم، شیعه ...
  • Gordon, peter. What is Intellectual History? A Frankly Partisan Introduction ...
  • نمایش کامل مراجع