ارزیابی خطر بهداشتی و اکولوژیکی ناشی از آلودگی فلزات سنگین در خاک های سطحی اسفراین

مقدمه: به علت استمرار شهرنشینی و صنعتی شدن در بیشتر بخشهای جهان فلزات به طور مداوم به محیط زیست خاکی وارد می شوند و به عنوان تهدید بزرگی برای سلامت انسان مطرح می شوند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی آلودگی خاک های سطحی اسفراین با فلزات سنگین و بررسی خطرات آن بر سلامت انسانی می باشد. روش کار: نمونه های خاک های سطحی از ۵ منطقه با کاربری های مختلف از شهر اسفراین جمع آوری گردید و غلظت فلزات سنگین به وسیله ICP-OES آنالیز گردید. فاکتورهای آلودگی (شاخص های زمین انباشتگی Igeo و بار آلودگی PLI) و خطرات بهداشتی (خطرات سرطانزایی و غیر سرطانزایی) ناشی از فلزات سنگین در خاک سطحی ارزیابی گردید. یافته ها : نتایج نشان داد که میانگین غلظت کادمیوم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی در خاک اسفراین به ترتیب ۲۱/۰، ۲۷/۳۳، ۹۱/۳۹، ۲۵/۳۲، ۱۷/۲۵ و ۵۲/۱۰۵ میلی گرم در کیلوگرم بود که نسبت به مقادیر پس زمینه طبیعی خیلی بالاتر می باشد. بیشترین و کمترین خطر سرطانزایی به ترتیب مربوط به فلز کروم و فلز سرب بود.  نتایج نشان داد که خطر سرطانزایی و غیر سرطانزایی برای کودکان بیشتر از بزرگسالان بود. ارزیابی خطر بهداشتی خاک برای گروه سنی کودکان و بزرگسالان نشان داد که خاک مذکور برای این گروه های سنی خطری ندارد. نتیجه گیری: مقادیر فاکتور آلودگی (Cf) نشان داد که سطح آلودگی فلزات سنگین به ترتیب روی > کروم > کادمیوم> مس > نیکل > سرب بودند که در گروه آلودگی زیاد قرار می گیرند. این نتایج از نظر توسعه راهکارهای مدیریتی مناسب جهت کاهش منابع آلاینده در اسفراین دارای اهمیت می باشند.