اندیشه اخلاقی شهید عبدالحسین دستغیب و خاستگاه قرآنی آن

سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 21

فایل این مقاله در 31 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SMOJ-20-55_006

تاریخ نمایه سازی: 8 بهمن 1402

چکیده مقاله:

شهید دستغیب همچون یک روحانی و معلم اخلاق بر کرسی وعظ می نشست و در خلال بحثهای گسترده تفسیر و وعظ خویش، از اخلاق می گفت. از یک سو، دستغیب را می توان نمونه شاخص جریان تفسیر واعظانه در دوران معاصر تلقی کرد. وی هرگز تفسیری کامل بر قرآن کریم ننوشت؛ اما در جلسات وعظ خویش، به تفسیر سوره های متعددی پرداخت. حتی در آن دسته از آثارش که مستقیم به تفسیر قرآن مربوط نمی شود، کمتر بحثی را می توان یافت که بازتاباننده درکی خاص از قرآن کریم نباشند. از دیگر سو، فراتر از افق تاریخ تفسیر، مطالعه آرای وی از نگاه تاریخ اندیشه اخلاقی، و حتی تاریخ سیاسی ایران معاصر نیز، شایان توجه است. بر این پایه، لازم است بدانیم دستغیب  همچون یکی از نقش آفرینان پیروزی انقلاب اسلامی و مروجان اندیشه ای همسو با آن چه آموزه های اخلاقی را ترویج می کرد، این آموزه ها بر چه فهمی از منابع دین بنا شده بود، و رویکردش چه شباهتها و تمایزاتی با دیگر عالمان دینی عصر یا وابستگان به دیگر جریانهای فکری داشت. این مطالعه برای دست یابی به چنین هدفی دنبال، و در آن سعی شده است با مروری بر هستی شناسی دستغیب، انسان شناسی او، و نگاهش به خیر اعلا برای انسان و راه حصول آن، منظومه تفکر اخلاقی وی بازشناخته، و فهم اخلاقی وی از قرآن تبیین شود.

کلیدواژه ها:

مکاتب اخلاقی ایران ، جریانهای اخلاقی ایران معاصر ، جریان شناسی فرهنگی ، فلسفه اخلاق در ایران معاصر ، تفسیر واعظانه

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • درآمددر جهان اسلام، جریانهای فکری و فرهنگی بسیاری با مبانی ...
  • نباید با تکیه بر ارائه غیر فلسفی این اندیشه ها ...
  • بر پایه این تمایز میان «تفکر فلسفی» و «بیان فلسفی» ...
  • طرح مسئلهاز جمله شخصیتهای برجسته مروج اخلاق در دوران معاصر، ...
  • الف) مطالعات در باره دستغیبصبغه اخلاقی و کثرت داستانهای برگرفته ...
  • بدین سان، با وجود تکیه فراوان بر بعد تهذیبی آثار ...
  • ب) رسالت این مطالعهاین مطالعه گامی نخست برای شناخت چارچوب ...
  • پ) ادبیات بحثمطالعه پیش رو، گامی نخستین برای شناخت فهم ...
  • نمونه شایان توجه دیگر، مطالعه لکزایی درباره جایگاه آزادی و ...
  • الگوی دیگر این مطالعه، تحلیل مهروش از اندیشه اخلاقی ابن ...
  • ت) روش تحقیقدر همه موارد یاد شده، محققان کوشیده اند ...
  • مبانی اندیشه اخلاقی دستغیبنگرشهای هستی شناسانه دستغیب، تا حدود زیادی ...
  • الف) ساحتهای مختلف هستیدنیا جلوه گاه کاملی برای صفات الاهی ...
  • به هر روی، با مرگ، فرد پا به عالم برزخ ...
  • وی در به تصویر کشیدن قیامت، ابتدا به تعریف معاد ...
  • ب) ساحتهای مختلف وجود انساندستغیب در تبیین ساحتهای مختلف وجود ...
  • ساحت مادی بدن انسان از نگاه دستغیب، شگفت انگیز و ...
  • از نگاه دستغیب، روح انسان قابلیت پرورش دارد. پس از ...
  • پ) استعدادهای فطری انسانبا نظر در آثار مختلف دستغیب می ...
  • افزون بر صفات شاخص دیگر موجودات، صفتی خاص نیز به ...
  • از نگاه وی، تمام علوم بالقوه در عقل آدمی نهفته ...
  • قابلیت رشد و کمال، دیگر ویژگی مهم انسان از نگاه ...
  • ت) کمال انساندستغیب معتقد است خداوند به هر نوعی از ...
  • اینچنین، دستغیب کمال انسان را در کمال عقل می داند ...
  • پس برای شکوفایی قوه عاقله همان استعداد خاص انسان و ...
  • این علم و ایمان ضروری برای رسیدن به یقین، خود ...
  • از نگاه دستغیب، نتیجه کسب علم و ایمان با هم، ...
  • رسیدن به رشد عقلی حاصل از علم و ایمان، یا ...
  • آنجا که دستغیب معرفت و عبودیت را دو بال برای ...
  • تعلیم یا تحصیل معرفتاز نگاه دستغیب، این حد از معرفت ...
  • الف) متعلق معرفتاز نگاه دستغیب، تحصیل معرفت به اقتضای روایت ...
  • وی می گوید سرآغاز دین الاهی و نخستین دعوت همه ...
  • آرمان این حرکت فکری برای دست یابی به بصیرت توحیدی ...
  • دستغیب ریشه هر خوبی را توحید، و ریشه هر بدی ...
  • وی برای سلوک بهینه تفکر درباره چند مسئله را ضروری ...
  • وی همچنین انسان را دعوت به تدبر در تمام اجزاء ...
  • ب) روش کسب معرفتنخستین روش تعلیم از نگاه دستغیب، علم ...
  • باری، افزون بر تعلیم رسمی، تفکر و تذکر نیز لازم ...
  • تزکیه نفساز نگاه دستغیب، علم به مصطلحات و علوم رسمی، ...
  • الف) ضرورت تزکیه نفستزکیه و تهذیب نفس موجب می شود ...
  • سبب آن است که تزکیه با دور نگاه داشتن انسان ...
  • تزکیه، بر پایه تبیین وی دو بعد مختلف دارد: پیراستن ...
  • ب) تخلیهبیش از هر چیز، برای تخلیه، مهار نفس لازم ...
  • گذشته از این، هوای نفس یک آسیب مهم دیگر نیز ...
  • ملکه مهار نفس را در خود باید چنان که پیامبر ...
  • برای دست یابی به استعاذه حقیقی، بر پایه فهم وی ...
  • پ) تحلیهگام دیگر بعد از تخلیه نفس با پرهیزگاری، آراستن ...
  • رسیدن نفس انسان از امارگی به مقام اطمینان تنها با ...
  • قلب سلیماصل ایمان، خشوع و تسلیم دل برای خدا ست ...
  • ایمان مقامی شامخ، و عطایی خدایی است. خدا که بدن ...
  • الف) رابطه ایمان با قلب سلیماصطلاح «قلب سلیم» اگرچه خاستگاهی ...
  • بر پایه تبیین دستغیب از جایگاه قلب سلیم در سلوک ...
  • سلامتی قلب در آن است که تمام خواص و آثار ...
  • آن که چنین قلب سلیمی به دست آورد، از حجاب ...
  • ب) ریاضتهای لازم برای حصول قلب سلیمبرای گذشتن از مانع ...
  • صبر هم از نگاه وی بر چند گونه است؛ صبر ...
  • عدل نیز چنان که دستغیب تعریف می کند، یعنی با ...
  • وی برای جهاد نیز، اقسام چهارگانه ای در نظر می ...
  • افزون بر جهاد برای حصول قلب سلیم، کوشش برای حفظ ...
  • پ) موانع قلب سلیمدر همه مراحل پیش گفته سلوک، موانعی ...
  • آرزوهای دراز نیز مانعی بزرگ به حساب می آیند؛ آرزوهایی ...
  • ثروت اندوزی نیز، مقدمه بی ایمانی و مانعی دیگر برای ...
  • نتیجهاکنون می توان تصویری واضح تر از چارچوب کلی خوانش ...
  • بدین سان، دستغیب کمال انسان را در کمال عقل می ...
  • در سخن از راه حصول علم، باید گفت از نگاه ...
  • دستغیب در باره نحوه حصول ایمان هم بحث گسترده ای ...
  • کسانی که به راستی طالب ایمانند، بعد از این مراحل، ...
  • برای گذشتن از مانع منیت و حصول قلب سلیم نیز، ...
  • چنان که دیدیم، دستغیب در منظومه فکری خویش، عملا بسیاری ...
  • منابععلاوه بر قرآن کریم؛۱ آذرکیش، راضیه، اندیشه اخلاقی ابوسعید ابوالخیر ...
  • ۲ آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه، بیروت، دار الاضواء، ، ...
  • ۳ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج ...
  • ۴ ابن عربی، محمد بن علی، الفتوحات المکیه، بیروت، دار ...
  • ۵ ایجی، عبدالرحمان بن احمد، المواقف، به کوشش عبدالرحمان عمیره، ...
  • ۶ بغدادی، اسماعیل پاشا بن محمد امین، ایضاح المکنون، به ...
  • ۷ خالق اف، ناصرجان، مکتب اخلاقی استاد شهید مطهری، پایان ...
  • ۸ خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، شرح اشارات، همراه ...
  • ۹ دستغیب، عبدالحسین، اخلاق اسلامی، شیراز، کتابخانه مسجد جامع عتیق ...
  • ۱۰ استعاذه، قم، دارالکتاب، ۱۳۶۲ش ...
  • ۱۱ ایمان، تهران، انتشارات کاوه، ۱۳۶۲ش ...
  • ۱۲ برزخ، قم، دار الکتاب، ۱۳۶۳ش ...
  • ۱۳ بندگی، راز آفرینش، قم، داوری، ۱۳۵۷ش ...
  • ۱۴ تفکر، شیراز، انتشارات کانون تربیت، ۱۳۶۲ش ...
  • ۱۵ تقوا، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۹۰ش ...
  • ۱۶ توحید، شیراز، انتشارات کانون تربیت، ۱۳۶۰ش ...
  • ۱۷ توکل و نقش آن در اجتماع، قم، دار الکتب ...
  • ۱۸ صلاه الخاشعین، تهران، انتشارات صبا، ۱۳۶۲ش ...
  • ۱۹ زندگانی فاطمه زهرا (س)، شیراز، مسجد جامع عتیق، ۱۳۶۱ش ...
  • ۲۰ قلب سلیم، شیراز، کانون تربیت، ۱۳۶۱ش ...
  • ۲۱ گناهان کبیره، تهران، انتشارات وفا، ۱۳۵۸ش ...
  • ۲۲ مظالم، به کوشش محمد هاشم دستغیب، تهران، انتشارات حمید، ...
  • ۲۳ معارفی از قرآن، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۸۹ش ...
  • ۲۴ معراج، انتشارات فقیه، ح ۱۳۶۱ش ...
  • ۲۵ دستغیب، محمد هاشم، «زندگی مجاهد شهید آیه الله عبدالحسین ...
  • ۲۶ دستغیب، محمد مهدی، «معلم اخلاق و مهذب نفوس»، خبر ...
  • ۲۷ سبزواری، هادی بن مهدی، شرح الاسماء الحسنی، چاپ سنگی، ...
  • ۲۸ شمس آبادی، آرزو، اندیشه اخلاقی بازتابیده در صحیفه سجادیه، ...
  • ۲۹ صحرایی، اکبر، پرونده ۳۱۲، تهران، شاهد، ، ۱۳۸۵ش ...
  • ۳۰ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، به کوشش صدقی ...
  • ۳۱ لکزایی، شریف، «آزادی و حیات معقول در اندیشه آیه ...
  • ۳۲ مهروش، فرهنگ، «اندیشه اخلاقی ابن مسعود»، پژوهشنامه اخلاق، شماره ...
  • ۳۳ «گرایشهای قرآن پژوهان ایرانی در قبل و بعد از ...
  • ۳۴ نراقی، محمد مهدی بن ابی ذر، جامع السعادات، به ...
  • ۳۵ «نظری به آثار شهید دستغیب»، رشد معلم، شماره ۱۰، ...
  • ۳۶ نهج البلاغه ...
  • ۳۷ نورمحمدی، محمد جواد، لاله محراب، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۸ش ...
  • . www.tasnimnews.com/Home/Single/۲۱۵۱۷۸ ...
  • نمایش کامل مراجع