تحلیل و نقد واژگانی ادعای خاورشناسان درباره اندک شماربودن حافظان قرآن در عصر نزول

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 24

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PAVAH-10-1_009

تاریخ نمایه سازی: 28 اسفند 1402

چکیده مقاله:

قرآن کریم به باور مسلمانان از عصر نبوی تا زمان کنونی در هر نسلی توسط افرادی فراوانی نقل شده و همین، بهترین دلیل تحریف ناپذیری آن است؛ اما در نقطه مقابل برخی از خاورشناسان و حتی مسلمانان مدعی تحریف، با استناد به پاره ای از روایات مدعی شده اند که برخلاف این تصور عمومی، تنها افراد انگشت شماری از صحابه، حافظ قرآن بوده اند و با این تعداد اندک، وثاقت تاریخی این کتاب قابل اثبات نیست. جستار حاضر در راستای بررسی این مدعا نخست اندک بودن شمار حافظان قرآن در عصر نزول را امکان سنجی و در ادامه، واژگان دال بر عمل حفظ (از بر کردن) قرآن در عصر نزول را شناسایی کرده است. در پایان، روایات مورد استناد منکرین بررسی و مشخص شد واژگانی همچون «جمع»، «اخذ» و «حمل» که در این روایات به کار رفته اند، در زمان نزول به معنای «حفظ قرآن» نبوده اند؛ بنابراین هیچ دلیلی مبنی بر اندک شماربودن حافظان قرآن در عصر نبوی وجود ندارد؛ چنانکه حتی اگر آن روایات در رابطه با حفظ قرآن بودند نیز باز مشکلی از این جهت، متوجه اعتبار قرآن نمی شد.

نویسندگان

کاوس روحی برندق

دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

هادی غلامرضائی

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • سیاهه مناب ...
  • الف- منابع فارسی ...
  • قرآن کری ...
  • ابن اثیر، علی. اسد الغابه فی معرفه الصحابه. بیروت: دارالفکر، ...
  • ابن اثیر جزری، مبارک. النهایه فی غریب الحدیث والاثر. قم: ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد . فتح الباری شرح صحیح البخاری. ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد . فضائل القرآن. بیروت: دارومکتبه الهلال، ...
  • ابن درید، محمد ، جمهره اللغه. بیروت: دارالعلم للملایین، ۱۹۸۷ق ...
  • ابن سعد، محمد. الطبقات الکبری. بیروت: دارصادر، ۱۹۶۸ق ...
  • ابن عبدالبر، یوسف. الاستیعاب فی معرفه الاصحاب. بیروت: دارالجیل، ۱۴۱۲ق ...
  • ابن فارس، احمد. معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ...
  • ابن کثیر، اسماعیل. البدایه والنهایه. داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۰۸ق ...
  • ابن ماجه، محمد. سنن ابن ماجه. بیروت: دارالجیل، ۱۴۱۸ق ...
  • ابن منظور، محمد. لسان العرب. بیروت: دارصادر، ۱۴۱۴ق ...
  • ابن ندیم، محمد. الفهرست. بیروت: دارالمعرفه، ۱۴۱۷ق ...
  • ابوداود طیالسی، سلیمان. مسند ابی داود الطیالسی. مصر: دارهج، ۱۴۱۹ق ...
  • ابوعبید، قاسم. فضائل القرآن. دمشق بیروت: دارابن کثیر، ۱۴۱۵ق ...
  • احمدبن حنبل. مسند. بیروت: موسسه الرساله، ۱۴۱۶ق ...
  • احمدی، محمدحسن. روش شناسی تاریخی درعلوم قرآن وحدیث. قم: دانشگاه ...
  • ازدی، عبدالله. کتاب الماء. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران، ۱۳۸۷ش ...
  • ازهری، محمد. تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی ، ...
  • آخوندی، علی اصغر. «بازیابی جهات اهمیت فواصل قرآنی»، نشریه مشکوه ...
  • باقلانی، محمد. الانتصارللقرآن. بیروت: [بی نا]. ۱۴۲۲ق ...
  • بخاری، محمد. صحیح البخاری. قاهره: وزاره الاوقاف، ۱۴۱۰ق ...
  • برقی، احمد. المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ق ...
  • بستانی، فواد افرام. فرهنگ ابجدی. تهران: اسلامی، ۱۳۷۵ش ...
  • بغدادی، محمد. المحبر. بیروت: دارالآفاق الجدیده، [بی تا] ...
  • بلاذری، احمد. کتاب جمل من انساب الاشراف. بیروت: دارالفکر، ۱۴۱۷ق ...
  • بلاشر، رژی. درآستانه قرآن، مترجم: محمود رامیار، تهران: دفتر نشر ...
  • ترمذی، محمد. الجامع الصحیح وهو سنن الترمذی. قاهره: دارالحدیث، ۱۴۱۹ق ...
  • ثعلبی، احمد . الکشف والبیان المعروف تفسیر الثعلبی. بیروت: داراحیاءالتراث ...
  • جمعی از نویسندگان. آشنائی با قرآن. تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۲ش ...
  • جوهری، اسماعیل. الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم ...
  • حجتی، سیدمحمدباقر. پژوهشی درتاریخ قرآن کریم. تهران: نشر فرهنگ اسلامی، ...
  • حسن، محمدعلی. المنار فی علوم القرآن. بیروت: موسسهالرساله، ۱۴۲۱ق ...
  • حسین، صدیق. علوم قرآن (مقدماتی). قم: نشرالمصطفی، ۱۳۹۳ش ...
  • حکیم، محمدباقر. علوم القرآن. قم: مجمع الفکرالاسلامی، ۱۴۲۵ق ...
  • حیدری، سیدکمال. قرآن ومصونیت از تحریف. تهران: نشر مشعر، ۱۳۹۲ش ...
  • خوئی، سیدابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن. قم: موسسه احیاء آثار ...
  • دارمی، عبدالله . سنن الدارمی. ریاض: دارالمغنی، ۱۴۲۱ق. ...
  • ذهبی، محمد. معرفه القراءالکبار. استانبول: مرکز البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۶ق ...
  • راغب اصفهانی، حسین. مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم، ۱۴۱۲ق ...
  • رامیار، محمود. تاریخ قرآن. تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۹ش ...
  • رضوان، عمر. آراءالمستشرقین حول القرآن الکریم وتفسیره. ریاض: دارطیبه، ۱۴۱۳ق ...
  • زبیدی، محمد ، تاج العروس. بیروت: دارالفکر، ۱۴۱۴ق ...
  • زرقانی، محمد. مناهل العرفان فی علوم القرآن. بیروت: داراحیاءالتراث العربی، ...
  • زرکشی، محمد. البرهان فی علوم القرآن. بیروت: بی نا، ۱۴۱۰ق ...
  • زمخشری، محمود. اساس البلاغه. بیروت: داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۲۲ق ...
  • زمخشری، محمود. الفائق فی غریب الحدیث. بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق ...
  • زمخشری، محمود. مقدمه الادب. تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، ...
  • سیدرضی. نهج البلاغه (للصبحی صالح). قم: هجرت، ۱۴۱۴ق ...
  • سیدمرتضی. امالی المرتضی. قاهره: دارالفکر العربی، ۱۹۹۸م ...
  • سیوطی، عبدالرحمن. الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتاب العربی، ۱۴۲۱ق ...
  • شعیری، محمد ، جامع الاخبار. نجف: مطبعه حیدریه، [بی تا] ...
  • شیبانی، اسحاق. کتاب الجیم. قاهره: الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه، ...
  • شیخ حر عاملی، محمد. تواترالقرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۲۶ق ...
  • شیخ صدوق، محمد . الخصال. قم: جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش ...
  • شیخ صدوق، محمد . معانی الاخبار. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ...
  • شیخ صدوق، محمد . ثواب الاعمال وعقاب الاعمال. قم: دارالشریف ...
  • شیخ صدوق، محمد. من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ...
  • شیخ طوسی، محمد. التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاءالتراث العربی، ...
  • شیخ طوسی، محمد. تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق ...
  • شیخ طوسی، محمد . الامالی. قم: دارالثقافه، ۱۴۱۴ق ...
  • شیخ مفید، محمد. الفصول المختاره. قم: کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق ...
  • صابونی، محمدعلی. التبیان فی علوم القرآن. بیروت: عالم الکتب، ۱۴۰۵ق ...
  • صاحب بن عباد، اسماعیل . المحیط فی اللغه. بیروت: عالم ...
  • صالح، صبحی. مباحث فی علوم القرآن. قم: الشریف الرضی، ۱۳۷۲ش ...
  • طباطبایی سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ...
  • طبرسی، فضل. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش ...
  • طبری، محمد. جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه، ۱۴۱۲ق ...
  • طریحی، فخرالدین. مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی، ۱۳۷۵ش ...
  • عاملی، سیدجعفرمرتضی. حقایقی مهم پیرامون قرآن. ترجمه: اسلامی، قم: دفتر ...
  • عتر، نورالدین. علوم القرآن الکریم. دمشق: مطبعه الصباح، ۱۴۱۶ق ...
  • عسکری، سیدمرتضی. القرآن الکریم وروایات المدرستین. تهران: مجمع العلمی الاسلامی، ...
  • علی الصغیر، محمدحسین. تاریخ قرآن. ترجمه: روح الله شهیدی، قم: ...
  • غلامرضائی، هادی. «چالش های تواتر قرآن کریم و راه کارهای ...
  • فخر رازی، محمد. مفاتیح الغیب. بیروت: داراحیاءالتراث العربی، ۱۴۲۰ق ...
  • فراهیدی، خلیل. کتاب العین. قم: انتشارات هجرت ، ۱۴۱۰ق ...
  • فقهی زاده، عبدالهادی. پژوهشی در نظم قرآن. تهران: جهاد دانشگاهی ...
  • فیومی، احمد. المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: ...
  • فیروزآبادی، محمد ، القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق ...
  • قاضی نعمان. دعائم الاسلام. قم: موسسه آل البیت لاحیاءالتراث، ۱۳۸۲ق ...
  • قرطبی، محمد. الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش ...
  • کلینی، محمد. کافی (الاسلامیه). تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق ...
  • کلینی، محمد . کافی (دارالحدیث). قم: دارالحدیث، ۱۴۲۹ق ...
  • محیطی اردکانی، احمد. «حفظ قرآن درسیره معصومان (ع)»، فرهنگ کوثر ...
  • محیسن، محمدسالم. معجم حفاظ القرآن عبر التاریخ. بیروت: دارالجیل، ۱۴۱۲ق ...
  • مدرسی، محمدتقی. من هدی القرآن. تهران: دارمحبی الحسین، ۱۴۱۹ق ...
  • مدنی، سیدعلی خان. الطراز الاول والکناز لما علیه من لغه ...
  • مسعودی، علی ، التنبیه والاشراف. قاهره: دارالصاوی، [بی تا] ...
  • مسلم نیشابوری. صحیح مسلم. قاهره: دارالحدیث، ۱۴۱۲ق ...
  • مصطفوی، حسن. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه، ...
  • مطرزی، ناصر. المغرب فی ترتیب المعرب. حلب: مکتبه اسامه بن ...
  • مظفر، محمدرضا. المنطق. قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۴۲۶ق ...
  • معارف، مجید. درآمدی بر تاریخ قرآن. تهران: نبا، ۱۳۸۳ش ...
  • موسی، حسین یوسف. الافصاح فی فقه اللغه. قم: مکتب الاعلام ...
  • مهنا، عبدالله علی، لسان اللسان. بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق ...
  • میلانی، علی. جواهر الکلام فی معرفه الامامه والامام. قم: الحقائق، ...
  • نسائی، احمد، سنن النسائی. عمان: بیت الافکارالدولیه، [بی تا] ...
  • هاشمی خوئی، میرزاحبیب الله. منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه. ...
  • نمایش کامل مراجع