بررسی اثرات هنجارهای قانونی، مشارکتی و باورها بر شاخص مشارکت و رفتار آبخیزنشینان (مورد مطالعه: حوزه آبخیز بنچله، شهرستان روانسر)

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 17

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IWM-4-1_001

تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1403

چکیده مقاله:

چکیده مبسوطمقدمه: منابع آب وخاک از مهم­ترین عوامل تولید انرژی موردنیاز انسان­ها هستند. به منظور حفاظت از منابع آب وخاک برحسب شرایط هر منطقه شیوه­های مدیریتی مختلفی اعمال می­شود. مشارکت همگانی آبخیزنشینان و تغییر در رفتار آن­ها از ابزارهای اساسی هر برنامه مدیریتی پایدار خواهد بود. ازآنجاکه هنجارها بر مشارکت و رفتار جوامع محلی اثرگذار است؛ بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی هنجارهای موثر بر مشارکت و رفتار آبخیزنشینان در اجرای پروژه­های حفاظت آب وخاک است.مواد و روش ­ها: این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفت. به این منظور حوزه آبخیز بنچله در شهرستان روانسر به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. برای جمع­آوری اطلاعات میدانی، از پرسشنامه استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق کلیه سرپرستان خانوارهای آبخیزنشینان این حوزه به تعداد ۵۶۹ نفر بودند. از میان آن­ها با استفاده از فرمول کوکران و تطبیق با جدول مورگان، ۲۲۹ نفر با روش تصادفی ساده مورد پرسش­گری مستقیم قرار گرفتند و پرسشنامه­ها را تکمیل نمودند. محور پرسش­ها متمرکز بر سه متغیر وابسته (هنجارهای قانونی، باورهای هنجاری و هنجارهای مشارکتی) است که بر شاخص مشارکت و رفتار آبخیزنشینان اثرگذار هستند؛ بنابراین هرکدام از این متغیرها، از گویه­های متعددی تاثیرپذیر هستند. در بخش تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده از آماره­های توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و غیره) و آماره­های استنباطی (آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون گام به گام) استفاده شد. با توجه به این که در مطالعه سه گروه متغیر وابسته (قانونی، باوری، مشارکتی) تحت تاثیر گویه­های متفاوت بوده و چند متغیر مستقل وجود داشته است، از رگرسیون گام به گام استفاده شد. قبل از انجام رگرسیون برای بررسی آزمون هم­خطی، میزان هم­خط بودن متغیرهای مستقل موردنظر، موردبررسی قرار گرفتند. همچنین، برای تعیین اهمیت نسبی هر یک از متغیرهای مستقل در میزان مشارکت و رفتار آبخیزنشینان از مقادیر استانداردشده بتا استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج میانگین رتبه­ای هر یک از گویه­های هنجارهای قانونی موثر بر مشارکت و رفتار آبخیزنشینان در پروژه­های حفاظت از آب وخاک نشان می­دهد که گویه­های "افرادی که به منابع آب وخاک آسیب می زنند باید جریمه شوند" و " قوانین موجود برای متقاعد کردن افراد در زمینه حفاظت از منابع آب وخاک مفید است" به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را بر روی هنجارهای قانونی با مشارکت و رفتار آبخیزنشینان دارد. نتایج میانگین رتبه­ای هر یک از گویه­های باورهای هنجاری موثر بر مشارکت و رفتار آبخیزنشینان در پروژه­های حفاظت از آب وخاک نشان می­دهد که بیشترین میانگین رتبه­ای مربوط به "جامعه از من انتظار دارند که به منابع آب وخاک آسیبی نزنم." و کمترین رتبه مربوط به "کارشناسان انتظار دارند تا خاک را تخریب نکنم." است. نتایج میانگین رتبه­ای هر یک از گویه­های هنجار مشارکتی موثر بر مشارکت و رفتار مشارکتی آبخیزنشینان در پروژه­های حفاظت از آب وخاک نشان می­دهد که از دیدگاه آن­ها گویه "در احداث سدهای رسوب­گیر داوطلبانه مشارکت می­کنم." و گویه "حاضرم برای اجرای پروژه­های حفاظت از آب وخاک، هزینه پرداخت کنم." به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را بر روی مشارکت و رفتار آبخیزنشینان در پروژه­های حفاظت از آب وخاک دارد. نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن نشان داد که هر سه متغیر مستقل هنجارهای قانونی، باورهای هنجاری و هنجارهای مشارکتی با مشارکت و رفتار آبخیزنشینان رابطه مثبت و معناداری دارند. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون و مقادیر بتا نشان داد که به ترتیب شاخص­های هنجارهای قانونی، باورهای هنجاری و هنجارهای مشارکتی دارای بیشترین اولویت در مشارکت و رفتار جوامع محلی بودند.نتیجه ­گیری: نتایج میانگین رتبه­ای هر یک از گویه­های مشارکت آبخیزنشینان و رفتار آن­ها برای مشارکت در پروژه­های حفاظت از آب وخاک نشان می­دهد که گویه­های مراقبت آبخیزنشین­ها از پروژه­ها پس از اتمام آن، مشارکت در پروژه احداث سیل­بند ملات-سیمانی بیشترین تاثیر را بر روی میزان مشارکت و رفتار مشارکتی آن­ها دارند. همچنین، گویه­های مشارکت در پروژه ساخت سیل­بند گابیونی و تمایل و نیت آبخیزنشین­ها نسبت به حفاظت آب وخاک کمترین تاثیر را بر روی مشارکت و رفتار آبخیزنشینان نسبت به حفاظت از آب وخاک داشتند. به طورکلی، توجه به هنجارها، باورها، رفتارها و نگرش­های جوامع محلی باید در دستور کار مدیران و برنامه­ریزان قرار بگیرد تا مسیرهای حفاظتی از منابع آب وخاک هموار شود.

نویسندگان

عادل سلطانی

گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

رضا قضاوی

گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

سیامک دخانی

گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Ahmadi, F., Heydari, Q. & Shafiei, F. (۲۰۱۷). Economic and ...
  • Alló, M. & Loureiro, M. L. (۲۰۱۷). The role of ...
  • Corral-Verdugo, V. & Frías-Armenta, M. (۲۰۰۶). Personal normative beliefs, antisocial ...
  • Dehghanpour, H. & Zebaie, M. (۲۰۱۷).Investigating factors influencing farmers motivation ...
  • Ghazavi, R. (۲۰۲۰). Watershed Management- strategic Approach. Kashan Univesity. pp. ...
  • Hurlimann, A., Dolnicar, S. & Meyer, P. (۲۰۰۱). Understanding behavior ...
  • Jalili, J. & Jalili, Kh. (۲۰۰۹). A detailed study plan ...
  • Kalantari, Kh. (۲۰۱۰). Data processing and analysis in economic and ...
  • Katuwal, H. (۲۰۱۲) Demand for water quality: empirical evidence from ...
  • Kilic, D. S. & Dervisoglu, S. (۲۰۱۳). Examination of water ...
  • Klöckner, C. A. (۲۰۱۳). A comprehensive model of the psychology ...
  • Mirzaei, H. & Ahmadi, F. (۲۰۲۱). Analysis of the norms ...
  • Mousavi Nokandeh, S.M., Meiri, M.H. & Salman Hahini, A.R. (۲۰۱۴). ...
  • Noguera-Méndez P, Molera L. & Semitiel-García M (۲۰۱۶). The role ...
  • Ohta, R., Ryu, Y. & Otani, J. (۲۰۲۰). Rural physicians ...
  • Prager, K., Nienaber, B., Neumann, B. & Phillips, A. (۲۰۱۵) ...
  • Ranjbar, B., Naimi, A. & Nahavandian, F. (۲۰۱۸). Analysis of ...
  • Salehi, S., Chizari, M., Sediqi, H. & Bijani, M. (۲۰۱۶). ...
  • Schultz, P. W. (۲۰۰۲). Knowledge, information, and household recycling: Examining ...
  • Soopramanien, D., Daryanto, A. & Song, Z. (۲۰۲۳). Urban residents ...
  • Toke R, F., Hansen, L, G. & Wengström, E. (۲۰۲۳). ...
  • Valizadeh, N., Bijani, M. & Abbasi, A. (۲۰۱۴). Environmental analysis ...
  • Vucetich, J, A. & Nelson M. P. (۲۰۱۰) Sustainability: virtuous ...
  • Zahedi Mazandarani, M. J., Shiani, M. & Alipour, P. (۲۰۱۴). ...
  • نمایش کامل مراجع