بازتاب بسامد اجتماعیات«»در شعر و اندیشه حافظ

اجتماعیات بازنمایی و تلقی قدما از شرایط و اوضاع اجتماعی است که بصورت آگاهانه یا ناخودآگاه در نوشته های نظم و نثر آنها بازتاب یافته است ؛ در حقیقت می توان اجتماعیات را شرح قدما از اوضاع اجتماعی از سدههای میانه تا اواخر قرن نوزدهم میلادیظ محسوب کرد؛ در دیوان حافظ ، اجتماعیات بنحو درخشان و هنرمندانه ای ترسیم شده است و با مطالعه دقیق سرودههای او می توان فضای کلی اجتماعی عصر حافظ را ترسیم کرد؛ در پژوهش حاضر ضمن بررسی دیوان حافظ ، مباحث اجتماعیات، در هجده بخش اصلی طبقه بندی گردید؛ این هجده بخش در مجموع، دارای ۸۶ زیرمجموعه هستند و ۲۶۱ بیت از اشعار حافظ بعنوان شاهد ذکر شده است . نتایج پژوهش نشاندهنده آن است که در اجتماعیات شعر حافظ ، مسائل مربوط به میخانه ، بادهنوشی و باده گساری بیشترین کاربرد (۵۶ بیت ) ۴/۲۱%از کل ابیات را شامل می شود و پس از آن آداب و رسوم درباری (۲۴ بیت ) ۱%/۹، آداب و معتقدات اجتماعی (۲۲ بیت ) ۸% و معتقدات مذهبی (۲۱ بیت ) حدود ۸% قرار دارد. بسامد این امور، چنانکه شواهد مختلف تاریخی نیز موید آن است ، بنحو اقناعکنندهای نشانگر روح زمان حافظ و تجلی فرهنگ غالب اجتماعی در آنعصر است .