مفهوم آمایش سرزمین و سیر تحولی آن در ایران

آمایش سرزمین نوعی برنامه ریزی است که درآن تعامل بین انسان، محیط وفعالیت به عنوان عامل اساسی وتعیین کننده در تأمین اهداف توسعه، مورد کنکاش قرار می گیرد. این نوع برنامه ریزی با هدف استفاده ازمحیط جغرافیایی ومنابع طبیعی مختلف سرزمین صورت می گیرد و استعداد وظر فیت های هرمنطقه را سنجش و آن را درسطح ملی پیاده می کند. علم جغرافیا بعنوان یک علم کاربردی که رابطه بین انسان و محیط را مورد ارزیابی قرار می دهد، نقش بسزایی درساماندهی برنامه های آمایشی سرزمین دارد. زیرا ازیک سو محیط جغرافیایی به عنوان یکی از پایه های اصلی برنامه ریزی درمطالعات آمایش سرزمین مطرح است و بدون شناخت صحیح از یک فضای جغرافیایی نمی توان به مؤلفه های مورد نظر دست یافت، ازسوی دیگر انسان به عنوان بازیگر اصلی محیط نقش ساماندهی فعالیت ها را درفضای جغرافیایی به عهده دارد. بنابراین نقش کاربردی علم جغرافیا در آمایش سرزمین به عنوان یک اصل اساسی مورد بررسی قرار می گیرد. برنامه های آمایش سرزمینی درایران درقبل وبعد ازانقلاب اسلامی زمینه مناسبی را برای برنامه ریزی های کلان درکشور بوجود آورده است و علم جغرافیا همواره نقشی اساسی وپایه ای درشکل گیری این برنامه ها داشته است. دراین مقاله ضمن بیان تعاریفی ازآمایش سرزمینی به تحلیل برنامه های آمای سرزمین در گذشته ومشکلات موجود برسرراه این طرحها اشاره داشته و سیر تحولی آن را مورد بررسی قرار می دهد.