بررسی نظامهای رتبهبندی دانشگاهها: یک رویکرد انتقادی

امروزه دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در توسعه کشورها نقشی اساسی دارند. به دلایل متعددی ازجمله تقاضای گسترده برای تحصیلات تکمیلی، سیستمهای آموزشی نوین، بینالمللی شدن صنعت آموزش عالی و ایجاد دانشگاههایکارآفرین و نوآور رقابت بسیار نزدیکی در این صنعت بهوجود آمده است. بهطوریکه این رقابت منجر به بهبود کیفیت آموزشی، ارتقا عملکرد دانشگاهها، توسعه مبتنی بر دانش، دستیابی به منابع بیشتر و جذب سرمایههای فکری بهتر شدهاست. یکی از روشهای تعیین جایگاه دانشگاهها، نظامهای رتبهبندی است که در طول زمان با تغییرات زیادی مواجه بودند. در این مقاله، ابتدا نحوه شکلگیری و ویژگیهای نظامهای معتبر رتبهبندی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. درادامه، باتوجهبه مزایای رتبهبندی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، با رویکردی انتقادی به بررسی چالشهای اساسیپیشرو در نظامهای رتبهبندی، شاخصها و روشهای اندازهگیری دادهها پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان میدهد که نظامهای رتبهبندی موجود جامع نبوده و عمدتاً با مشکلاتی در زمینههای سنجش کیفیت، نمایش رشد یا افول، وزندهیمعیارها، اثر متئو، اعتبارسنجی، جامعیت، وضوح، تحرک و بالندگی، تعمیمپذیری و محدودیت زبان مواجه هستند. درنهایت، باتوجهبه اینکه هرساله دانشگاههای ایران توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام رتبهبندی میشوند، معیارهای این نظام نیز موردمطالعه قرار گرفته و پیشنهادهایی برای رفع کاستیها ارائه شده است