خشت پخته ، پختگی نقش ، مروری بر بناهای آجری سدههای نخستین تا میانه خراسان بزرگ

استفاده از آجر از دیرباز مورد توجه مهندسان و معماران ایرانی بوده است . چرا که قابلیت استفاده در بیشتر بناها راداشته از مساجد و مقابر و مناره ها گرفته تا معماری بومی و مردمی ایرانیان . اما این عنصر در اوایل اسلام در شرق ایران منشا سبک های جدیدی از معماری و تزیینات شد. در دوره های مختلف تاریخی ایران از ورود آریایی ها و پارتها و ترکان غزنوی و سلجوقی و مغولان و تاتارها و در نهایت ترکان قاجار ، و تشکیل حکومت و انتشار و تاثیر دوسویه فرهنگ ، همگی از خراسان شروع شده و به همه ایران منتشر میشود. در این پژوهش که به روش کتابخانه ای انجام شده با بررسی و تحلیل تزیینات آجری بناهای شاخص خراسان بزرگ از اوایل اسلام تا سده های میانه روند نقوش تزیینی آجری در این دوران بررسی و به دسته بندی آنها پرداخته شده-است . این نقوش مربوط به آثار شاخص خراسان بزرگ است و بناهایی را روزگاری درون مرز سیاسی و فرهنگی ایران بوده است را نیز شامل می شود ، مانند مقبره عرب آتا در تیم و بناهای اورگنج و اوزگند. از این دوران بناهای بسیاری را میتوان مورد بررسی قرار داد اما دراین مقاله نمونه های شاخص آورده شد و در نهایت این نتیجه حاصل شد که اجر به عنوان بهترین و مناسب ترین عنصر تزیینی در این دوران مورد استفاده بوده است همچنین علاوه بر نقوش تزیینی که دردوران سلجوقی به اوج پیشرفت و شکوفایی خود رسیده بود خراسان مبدع پیش طاق ها در معماری و نیز سبک دو ایوانی در دوران خوارزمشاهی شناخته شد.