تاملی بر مبحث «وجهیت های» زبانی با تاکید بر نقش افعال شبه معین در تکوین نظام معرفت شناختی در مثنوی معنوی

از جمله ابزارهای زبانی که میتواند محقق را در بررسی ارتباط میان گوینده و مخاطب یاری رساند، «وجهیت ها»ی زبانی است که معمولاً در قالب کنشهای کلامی عاطفی نمود مییابد. نظر به این که کنشهای عاطفی لازمهٔ گونه هایی از متون به شمار می رود که ذهنیتها، احساسات و ارزشهای گوینده در آن پررنگ تر جلوه میکند، از این رو، در مثنوی نیز که به سبب برخورداری از چند گونگی ادبی، به گوینده امکان میدهد که از خاموشی روحانی خود، به شیوهای مؤثر و خلاق بیرون آید و زبان را همچون واقعیتی اجتماعی و در مسیر ایجاد رشد و ارتباط با مخاطب به کار کیرد، تنوع جهات زبانی امری انکارناپذیر است.با توجه به ویژگیهای زبان عرفانی، مطالعهٔ آن قسم جهتهای زبانی که حیثیت هستی شناختی و معرفتشناختی متن را منعکس میسازد، حائز اهمیت است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد که چگونه گوینده با استفاده از گونهای از جهتها که از نظر «منطقی» شهرت دارد، توفیق یافته است تا اندیشهها و احوال خود را در قالب واژدها بریزد و از این طریق، مخاطب را از نظام فکری و ارزشی خود بیاگاهاند. به همین منظور، این مقاله، ضمن اشاره به دستهبندیهای ارائه شده از جهتهای گوناگون زبانی، ابتدا به تبیین ارتباط میان افعال شبه معین جهتدار با نظام معرفت شناختی حاکم بر متن میپردازد و سپس متن را مطابق با این ابزارها تجزیه و تحلیل میکند.