نقش پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری در استقرار اقتصاد دانش بنیان

امروزه رویکرد جهانى در حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان را به وضوح مى توان مشاهده نمود به طوری که اساس ثروت و اقتدار کشورها مبتنی بر دانش است. به دلیل جایگاه اقتصاد دانش بنیان، تاکیدات مقام معظم رهبری و هدف گذاری تحقق آن در اسناد بالادستی کشور و اهتمام ویژه سیاست گذاران کشور در تقویت پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری به عنوان یکی از تاثیرگذارترین راهبردها در تحقق اقتصاد دانش بنیان، در این مقاله به مرور ادبیات اقتصاد دانش بنیان، تجاری سازی علم و فناوری و نقش پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری در استقرار اقتصاد دانش بنیان پرداخته شده است. مقاله به روش تحلیلی توصیفی مبتنی بر اسناد تهیه گردیده است و در آن به مباحثی مانند تاریخچه و تعاریف اقتصاد دانش بنیان، تجاری سازی علم و فناوری، پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری، وضعیت اقتصاد دانش بنیان در ایران مطابق با شاخص بانک جهانی، عملکرد پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری براساس گزارش های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پرداخته و در پایان جمع بندی شده است. نتایج نشان می دهد وضعیت اقتصاد دانش ایران در 15 سال گذشته بهبود قابل توجهی داشته است اما توسعه مولفه های اقتصاد دانش بنیان در ایران متوازن نبوده و طبق گزارش های بانک جهانی یک عدم توازن بسیار بالا در متغیرهای شاخص بانک جهانی وجود دارد. در مورد عملکرد پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری افزایش قابل توجهی در تعداد پارک ها و مراکز رشد مشاهده می شود. همینطور آمار شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک های و مراکز رشد علم و فناوری نیز در سال های اخیر افزایش یافته است که نشان از ازدیاد جامعه فناوران و کارآفرینان کشور است. اما با وجود افزایش خوب در تعداد پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری، کیفیت پایین عملکرد برخی از آنها، عدم وجود نظام دقیق ساماندهی و ارزیابی عملکرد آنها در بعضی از سالها موجب بروز کاستی هایی در این ساختارها و عدم تحقق صددرصدی اهداف آنها گردیده است. همچنین اجرایی نشدن برخی از آیین نامه ها و قوانین حمایتی، به موقع نبودن حمایت ها از شرکت های دانش بنیان و واحدهای مستقر در پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری، ضعف در بازارسازی از دیگر مشکلات پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری است.