بت در آیینه ی عرفان

انسان موجودی کمال گرا و آرمان جوست. خداوند در آغاز آفرینش نیاز به پرستش را درفطرت خداجوی او به ودیعت نهاد تا او در سایه ی گوهر نایاب معرفت بتواند به سر منزلمقصود دست یابد و رب العالمین را که درخور عبادت و اطاعت است، بپرستد. اما درطول تاریخ بشر، خدایان متعددی مورد تقد س و ستایش قرار گرفته و بت پرستی درمیان اقوام مختلف مرسوم بوده که این امر بر اساس مقتضیات زمانی، مکانی، اجتماعی وغیره روی داده است. هگل معتقد است که مردمان ایران از معدود اقوامی هستند که باشمن پرستی به دشمنی برخاستند و هیچ گاه آن را به صورت رسمی نپذیرفتند و بههمین دلیل است که ایرانیان عبادتگاه های یونان را مورد حمله قرار داده و ویران نمودند؛چرا که یونانیان برای آفرینشگر هستی نمود عینی و جهانی ساخته بودند و این در حالیبود که قوم ایران با تمام آیین های دیگر در مدارا و عطوفت به سر می بردند.با نگاه اجمالی به آثار شاعران و نویسندگان بزرگی چون: سنایی، عطار، مولویشبستری، نسفی و غیره معلوم می شود که مسیله ی بت و بت پرستی اهمیت خاصی درنزد آنان داشته و بیشتر آنها از بت های بیرونی و درونی سخن گفته و به نکوهش بت-پرستی و ستایش بت شکنی همت گماشته اند. در باور عارفان آن چه که غیر از حقتعالی ذهن انسان را به خود مشغول دارد و مورد پرستش قرار گیرد بت است و آدمیباید خود را از قید و بند هر بتی آزاد و رها سازد تا به مقام قرب الهی نایل آید. در اینمقاله به بررسی بت از نظر لغوی، اصطلاحی، دیدگاه های این شاعران عارف، بیانمصادیق و ترکیبات آن پرداخته شده است.