سرشت وحی: مقایسه آراء مرتضی مطهری و نصرحامد ابوزید

تبیین فرشته وحی یکی از مسیله های پر مناقشه در الهیات ادیان ابراهیمی است. در الهیات اسلامی درباره این موضوع دیدگاه های مختلفی ارایه شده است، بر اساس دیدگاه مشهور، وحی مجموعه ای از حقایق الهی است که توسط پیامبر و در قالب عبارت های زبانی برای انسان ها بیان شده است. در سال های اخیر دیدگاه های دیگری نیز درباره وحی مورد توجه قرار گرفته که براساس آن وحی فاقد سرشت زبانی است. در این مقاله به مقایسه آراء مرتضی مطهری و نصر حامد ابوزید که هر کدام یکی از این دو دیدگاه را نمایندگی می کنند پرداخته شده است. به باور مطهری نزول وحی به این معناست که پیامد سعودی روحانی، حقایق الهی را دریافت کرده است، پس از آن این حقایق در مراتب وجود پیامبر تنزل یافته و در نهایت به صورت امری محسوس که همان زبان عربی است ظاهر شده است. مطهری الفاظ قرآن را دارای منشا الهی می داند و معتقد است وحی الهی امری فرازمانی و فراتاریخی است. در مقابل ابوزید وحی را فاقد سرشت زبانی می داند و معتقد است پیامش صرفا معانی را از فرشته وحی دریافت می کرده، خود به آن صورت زبانی می بخشید است. به باور و اگرچه کلام خداوند به پیامبر وحی شده است اما آن که کلام خدا را تعبیر می کند و به آن ساخت عربی می دهد پیامبر است. علاوه بر این ابوزید وحی الهی را امری زمانی و تاریخی مند می داند در این نوشتار شباهت ها و تفاوت های دیدگاهی مطهری و ابوزید در مسایلی مانند ماهیت وحی، نقش پیامبر در فرآیند دریافت و انتقال وحی و رابطه وحی با واقعیت و فرهنگ زمانه، مورد بررسی قرار گرفته و به ریشه های تفاوت تحلیل این دو متفکر از سرشت وحی اشاره شده است.