اثرات بازگشتی ناشی از بهبود کارایی مصرف بنزین و گازوییل در ایران با تاکید بر بخش حمل و نقل؛ رویکرد مدل تعادل عمومی قابل محاسبه

بنزین و گازوییل دارای مصرف بالایی در اقتصاد ایران به ویژه بخش حمل و نقل هستند از این رو ضروری است تا تمهیدات جدی برای ارتقای بخط کارایی مصرف این دو فرآورده نفتی در رشته فعالیت های مختلف (به خصوص حمل و نقل و زیربخش های آن) به قصد کنترل مصرف آن ها اندیشیده شود. بحث مربوط به بهبود کارایی مصرف بنزین و گازوییل با دغدغه ای به نام اثرات بازگشتی همراه است که طی آن، کاهش اولیه مصرف بنزین و گازوییل در نتیجه بهبود کارایی با اندازه ای خنثی می شود. طبیعی است بی توجهی به اثرات بازگشتی باعث ناکارآمدی سیاست های بهینه سازی مصرف بنزین و گازوییل خواهد شد. وجود اثرات بازگشتی و اندازه گیری این اثرات همچنین میزان تغییرات در سطح فعالیت زیربخش های حمل و نقل در اثر بهبود 10 درصدی کارایی مصرف بنزین و گازوییل موضوعات مورد بررسی پیش رو است. با توجه به اثرگذاری بهبود کارایی بر کل اقتصاد، برای نیل به اهداف مدنظر از مدل CGE استفاده شده که با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی 1385 شبیه سازی شده است. نتایج اجرای مدل نشان می دهد به دنبال بهبود 10 درصدی کارایی مصرف بنزین و گازوییل، اثرات بازگشتی در رشته فعالیت های مختلف وجود دارد به طوری که در مورد بنزین وگازوییل در رشته فعالت (حمل و نقل جاده ای) به ترتیب با 27/45 درصد و 25/21 درصد بیشترین اثرات بازگشتی حاصل می آید. همچنین متوسط کل اثرات بازگشتی در مورد بنزین برابر با 12/95 درصد و در مورد گازوییل برابر با 13/79 درصد بوده است. 12/95 بدین معنی است که 12/95 درصد از کاهش اولیه تقاضای بنزین- در نتیجه بهبود کارایی- با توجه به اثرات بازگشتی خنثی شده است که در نتیجه بهبود 10 درصدی کارایی مصرف بنزین و گازوییل، حمل و نقل ریلی (به عنوان یکی از زیربخش های حمل و نقل) دارای بیشترین افزایش در سطح فعالیت (13/4 درصد) بوده است.