گونه کلام و حرکت در چکیده ها: بررسی مقابله پایان نامه های دو رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان با آموزش زبان انگلیسی

پژوهش های متعددی اثبات کرده اند که هر متن می تواند بیانگر طرز تفکر نویسنده، الگوهای قالب سازماندهی و نیز گونه کلام (Genre) باشد.مفهوم گونه کلام و کاربرد آن در آموزش و یادگیری زبان در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از متون علمی و قسمت های مختلف آنها را از دیدگاه گونه کلام، حرکت ها (Moves) و الگوهای سازماندهی (Organizational patterns) بررسی شدند. با توجه به اینکه چکیده بر مقالات علمی و پایان نامه های دانشگاهی یکی از قسمت های مهم و تاثیرگذار به شمار می رود، بررسی چکیده از دیدگاه کلی کلام و الگوهای حرکتی همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است. بنابراین، شناسایی و تسلط بر ساختار متنی و بلاغی چکیده ها می تواند مفید و راهگشا باشد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه گونه کلام، حرکت ها و ساختار بلاغی چکیده پایان نامه های کارشناسی ارشد در دو رشته آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان پرداخته است. بدین منظور تعداد 80 چکیده (40 پیچیده از هر رشته) از دو رشته یادشده از بین پایان نامه های ارایه شده بین سال های 2008 تا 2013 میلادی در دانشگاه علامه طباطبایی انتخاب شدند. سپس حرکت های سازماندهی متنی و ساختار بلاغی هرچه دیده بر اساس مدل پنج حرکتی هایلند (2000م) و (Hyland s five-move model, 2000 ) بررسی شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین چکیده ها و پایان نامه های این دو رشته از لحاظ حرکت و الگوهای سازماندهی تفاوت چشمگیری وجود دارد. همچنین مشخص شد که در اکثر موارد حرکت نتیجه گیری (Conclusion move) (حرکت 5 هایلند) در چکیده های اموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان وجود ندارد. یکی دیگر از تفاوت های برجسته درباره الگوی مرتب سازی مجدد و تکرار چند حرکت بود که در میان چکیده ها و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بسیار به چشم می خورد، درحالی که این نکته در چکیده ها و آموزش زبان انگلیسی وجود نداشت .با استناد به این یافته ها، می توان نتیجه گرفت که چکیده پایان نامه های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در مقایسه با چکیده ها و آموزش زبان انگلیسی از مدل خاص تبعیت نمی کنند. و از نظر گونه ای - حرکتی با چکیده ها و آموزش زبان انگلیسی متفاوت هستند. یافته های این پژوهش در بردارنده ایده ها و پیشنهادهای برای دانشجویان و مدرسان هر دو رشته، مدرسان انگلیسی / فارسی با اهداف ویژه، نویسندگان و طراحان کتب درسی و نیز پژوهشگران است.