شناسایی و رتبھ بندی معیارھای ارزیابی طرحھای آمایش سرزمین با تاکید براین طرحھا مراحل انجام

واژه آمایش سرزمین به جمعیت، فضا، مدیریت فضا شامل نظام شهری، آبادیها و روستاها، نظام شبکههای ترابری میان شهر و روستا و نظام نواحی که مبین کاربرد زمین توس فعالیتهایی مانند کشاورزی، جنگلداری، مرتعداری ،صنعت و معدن است، اشاره دارد. در آمایش سرزمین تنظیم رابطه انسان و فعالیتهای انسان در فضا، رویکردی کل نگر، جامعنگر و بلندمدت در برنامه ریزی محسوب میشود، بنابراین آمایش سرزمین وظیفه تنظیم و هماهنگ سازی راهبردها و جهت گیریهای کلی بخش ها و مناطق کشور را به عهده داشته و تدوین سیاستهای اجرایی و برنامه های عملیاتی توسعه بر مبنای این راهبردها به عهده بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی است. در این مقاله ضمن بررسی ابعاد و سابقه ملی مساله مدیریت آمایش سرزمین، به شناسایی معیارهای مهم ارزیابی یک طرح آمایش پرداخته و مدلی برای ارزیابی طرح های آمایش با تاکید بر مراحل انجام آن و با استفاده از تکنیکهای تصمیم گیری چندمعیاره توسعه داده می شود. معیارهای مورد نیاز برای ارزیابی براساس مطالعات کتابخانه ای استخراج و پس از اخذ نظرات صاحبنظران و خبرگان این حوزه نهایی شده است. باتوجه به اینکه در مدل پیشنهادی، معیارهای ارزیابی به تفکیک مراحل برنامه آمایش تهیه و تنظیم می گردد لذا از نقاط قوت آن این است که هر مرحله را می توان به صورت مجزا ارزیابی نمود و درصورت پایین بودن نتیجه ارزیابی هر مرحله، میتوان قبل از ورود به مرحله بعد ایرادات آن را مرتفع نمود و لذا مراحل بعدی با شرای بهتری انجام خواهد شد. تجربه برنامه ریزی از نوع آمایش سرزمین در ایران موید اتفاقات و تصمیم گیری های پرفراز ونشیبی در ابعاد مفهومی، نظریه ای، تکنیکی، رویه ای، فرایندی، سازمانی و قانونی میباشد که گاه منجر به پیشبرد این امر شده و گاه در جهت به انزوا کشاندن و انحراف از مسیر اصلی حرکت گردیده است و بعضا اهداف مطلوب آن محقق نشده است. انجام چنین طرحهایی همواره مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی بوده و عدم تحقق اهداف مطلوب موجب هدر رفت این منابع خواهد شد. لذا بررسی و ارزیابی یک طرح آمایش قبل از اجرای آن می تواند نقاط قابل بهبود آن را مشخص نموده و مجریان طرح را در تحقق اهداف مطلوب کمک نماید. از این روی، مدل پیشنهادی برای چند طرح آمایش بصورت آزمایشی اجرا و نتایج نیز مورد تحلیل قرار می گیرد.