سیاست نوآوری در ایران و گذار به وضعیت بهبودیافته

ارزیابی سیاست نوآوری در سطح ملی از جمله اقدامات بسیار مهمی است که اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بدان اهتمام ویژه ای دارند. با ظهور اقتصاد دانش بنیان، سیاست نوآوری به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته و کشورهای پیشرفته به دنبال مدل هایی هستند که ارزیابی مناسبی از سیاست نوآوری در سطح ملی انجام می-دهد (بی تعب و همکاران، 1392). ارزیابی سیاست نوآوری به وسیله بررسی و مقایسه ورودی و خروجی نوآوری انجام می پذیرد، زیرا هدف نظام ملی نوآوری، تولید، اشاعه و بهره برداری از دانش است که در قالب نوآوری متبلور می شود (گودرزی، 1393). بدین منظور چارچوب های پیشنهادی ابزارهای سیاستی نیز بر این مبنا استوار شده اند. سینسرا و همکاران (2006) تولید، انتقال و جذب دانش را به عنوان اهداف اصلی نظام نوآوری برمی شمرند و برای هر کدام ابزارهای سیاستی متنوعی پیشنهاد می دهند. گروه مشاوره استراتا-اتان (2002) چارچوبی برای طبقه بندی سیاست های علم، فناوری و نوآوری پیشنهاد می دهند و مسیولیت های بخش دولتی و خصوصی را در قبال خلق کنندگان دانش (ورودی نوآوری) و کاربران دانش (خروجی نوآوری) تعیین می کنند. کلارک و گای (1997) سیاست های نوآوری را در سه گروه سیاست های طرف عرضه، سیاست های پذیرش فناوری (طرف تقاضا) و سیاست های شبکه سازی و توسعه زیرساخت پژوهشی طبقه بندی می کنند که دو گروه اول مطابق با چارچوب ورودی و خروجی نوآوری است. نوروزی و همکاران (1393) با روش فراترکیب، چارچوبی مشابه طبقه بندی کلارک و گای پیشنهاد می دهند. در سایر چارچوب ها نیز سیاست های مرتبط با ورودی و خروجی نوآوری در بخشی از چارچوب مورد توجه قرار می گیرد (Borras and Edquist, 2003؛ قاضی نوری و همکاران، 1394).مدل های گوناگونی برای ارزیابی سیاست نوآوری در سطح ملی وجود دارد. کارلسون و همکاران (2002) شاخص های خلق دانش، اشاعه دانش و بکارگیری دانش را برای ارزیابی نظام های فناورانه در حال ظهور پیشنهاد می دهند. نصیرفسکی و آرکلوس (2003) نظام ملی نوآوری را در قالب ورودی، میانجی و خروجی مدل می کنند. گزارش توسعه انسانی سازمان ملل (2001)، شاخصی برای توانمندی کشورها جهت فعالیت پویا در عصر ارتباطات ارایه می کند. این گزارش شامل ابعاد خلق فناوری، اشاعه نوآوری های کنونی، اشاعه نوآوری های جدید و مهارت های انسانی است. در سایر مدل ها نیز معمولا به یکی از ابعاد ورودی یا خروجی نوآوری اشاره می شود. به عنوان مثال آرشیبوگی و کوکو (2004) شاخصی برای ارزیابی توانمندی های فناورانه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به نام آرکو طراحی و به وسیله آن 162 کشور مورد مطالعه را در چارچوبی مشابه گزارش سازمان ملل طبقه بندی می کنند.