تبیین معناشناسی شناختی مفاهیم راع و رعیت بر مبنای حدیث نبوی و ارتباط آن با حقوق شهروندی

مفاهیم در هر زبانی به مثابه دال ها یا نشانه هایی هستند که بر معانی دلالت دارند. آنها اعتبار بشری هستند و تحت تاثیر عوامل گوناگون، گاہ گرفتار دگردیسی می شوند. از شاخص ترین این مفاهیم که دچار نوسان گفتمانی عرضی و قلب معنا شده، واژه های رعیت و راع است که نخستین بار در سخنان رسول الله (ص) به کار رفته است؛ اما به تدریج در عرصه معناشناسی سیاسی دگرگونی یافته و گفتمان الگوی منفی شبانی حکومت و ناتوانی مردم در تدبیر سرنوشت خویش را در پی داشته است.با توجه به اهمیت این فرهنگ واژه های سیاسی و تاثیر دگردیسی معنای آنها از یک سو و اهمیت مسیله حقوق شهروندی و ارتباط آن با این مفاهیم از سوی دیگر، این پرسش مطرح می شود که در نگرش معناشناسی شناختی، مفاهیم راع و رعیت چگونه تعبیر می شوند و معانی راستین آنها در عرصه سیاست چیست. هدف نوشتار حاضر تبیین معناشناسی ساختاری حدیث نبوی راع در جهت شناخت حقیقت گفتمان شبانی است. یافته های تحقیق که با رویکرد تحلیلی حدیث نبوی کلکم راع و بر مبنای نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون از طریق داده های کتابخانه ای به دست آمده، بیانگر این است که کاربرد این مفاهیم در متن حدیث استعاره مفهومی ساختاری بوده و دارای معنای ارزشی و انتزاعی نگهبانی و رعایت است. بنابراین، گفتمان شبانی (راع - رعیت) در اصل به مفهوم نگهبانی و خدمت و درنتیجه پذیرش مسیولیت و تحقق حقوق شهروندی بر مبنای مصالح و شیون شهروندان یا اصطلاحا رعیت است و برابرنهاد گفتمان سلطه و نیاز یا استبداد بوده و درنتیجه گفتمان پاسخگویی وامانتداری و نگهبانی عمومی است.