مقایسه کارایی دو شاخص خشک سالی اقلیمی SPI و PNI در حوزه جبالبارز شمالی

خشک سالی به عنوان یک معضل از مهم ترین و مخرب ترین پدیده های اقلیمی است که در همه نقاط کره زمین و با هر شرایط اقلیمی وجود دارد که تاثیر آن معمولا در مقیاس منطقه ای از اهمیت بیشتری برخوردار است خشک سالی سالانه خسارات زیادی را به جوامع انسانی وارد می کند. وقوع پدیده خشکسالی باعث کاهش منابع آبی عمدتا آب های سطحی، قنوات و چشمه سارها می شود. یکی از راه های تعدیل خشک سالی ، ارزیابی و پایش خشک سالی بر اساس شاخص هایی است که میزان و شدت و تداوم آن را در یک منطقه تعیین می کنند. بارندگی یکی از مهم ترین متغیرهایی است که از آن در تعریف خشک سالی استفاده می شود. شاخص های مختلفی بر پایه بارش برای ارزیابی خشک سالی ارایه شده است که می توان به شاخص های SPI و PNI اشاره کرد هر یک از این شاخص ها برای توصیف خشک سالی، در طبقاتی تقسیم می شوند که هر طبقه بیانگر وضعیتی از شدت خشک سالی است. پژوهش حاضر جهت بررسی و مقایسه کارایی دو شاخص اقلیمی (SPI و PNI) در حوزه جبالبارز شمالی صورت گرفته است. این شاخص ها در طی یک دوره 20 ساله آماری روی پنج ایستگاه هواشناسی در حوزه مورد مطالعه و مجاور مرز آن ارزیابی شدند. آمارهای پایش سال 1360 تا 1380 (دوره آماری 20 ساله)، از اداره هواشناسی شهرستان جیرفت جمع آوری گردید. داده ها بر اساس آزمون همگنی RUNTest تصحیح و آمارهای بارش ناقص بر اساس روش نسبت نرمال بازسازی گردیدند. جهت انجام این تحقیق از نرم افزارهای آماری SPSS و Elecx برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج نشان داد شاخص PNI از جنبه نمایش خشک سالی بسیار شدید کارایی بیشتری نسبت به شاخص SPI داشت به طوری که شاخص SPI عکس العمل کافی به کمبود ریزش ها در مقیاس سالانه را از خود نشان نمی دهد. نتایج شاخص SPI نشان داد که در منطقه شرایط نرمال حاکم است، اما نتایج شاخص PNI نشان داد که در دوره اقلیمی 20 ساله 52/62 درصد شرایط نرمال 11/26 درصد ترسالی و 21/28 درصد شرایط خشک سالی در منطقه حاکم بوده است. در نهایت می توان گفت که شاخص PNI شروع دوره های خشک سالی را در این منطقه زودتر اعلام می کند و همچنین در حوزه جابالبارز شمالی شاخص PNI پیش از جهت تحلیل وضعیت خشک سالی در یک دوره آماری بهتر از شاخص SPI عمل می کند.