جایگاه و مصادیق امارات قضایی در حقوق ایران

ادله ی اثبات دعوی در فرآیند دادرسی، نقش اساسی دارد. روند صحیح و قانونی اثبات، از خصوصیاتدادرسی عادلانه می باشد. یکی از راه های قانونی جهت اثبات دعوا، اماره قضایی است که به دلیل پیشرفتعلوم، جایگاه و اعتبار خاصی در میان سایر ادله ی اثبات دعوی دارد. اماره قضایی را باید دلیل واقعی همانندسند و شهادت و اقرار، شمرد نه دلیل حکمی یا تعبدی. بر پایه همین ویژگی است که دلالت اماره قضاییبرواقع را قوی تر ازدلالت اماره قانونی دانسته اند و در مقام تعارض اماره قضایی و قانونی، اماره قضایی راحاکم شمرده اند. به این ترتیب می توان گفت اماره قضایی و استناد به آن آرامش وجدان را برای قاضی درپی دارد و به طور کلی هدف از استناد به ادله حصول همین آرامش وجدانی برای قاضی است، لیکن به نظرمی رسد این مهم به جهت ویژگی های خاص اماره قضایی، در این نوع ادله اثبات ملموس تر است. دلایلفقهی نیز بر مشروعیت اماره قضایی نزد شارع، گواهی می دهند و آن را یکی از راه های معتبر در اجرایعدالت نشان می دهند. منشا امارات قضایی ظنون دادرسان، عرف و عادت و اوضاع و احوال می باشد کهبرطبق هر کدام از این ها می توان امارات قضایی جدید را کشف کرد. از امارات قضایی در مسیر دادرسیاثبات حق الله، نباید مورد استفاده قرار گیرد؛ زیرا اصل بر سترپوشی می باشد وفقط باید در اثبات، حق الناس به آن استناد گردد.