مطالعه نگاره محاصره و تسخیر هرات از تاریخ جهانگشای نادری بر اساس اصول ادراک دیداری گشتالت

تاریخ جهانگشای نادری، اثر میرزا محمد مهدی استرآبادی، مهمترین نسخه به جا مانده از دوره افشاریه است که با 14 نگاره پرشور به بیان دلاوری ها نادر پرداخته است. استرآبادی در این اثر حماسی، چنان فردوسی عرصه نثر است که مجددا حدیث رستم را بیان کرده و شرحی تازه از شجاعت ها و شهامت های مردی دلیر و جنگجو را به روی کاغذ می آورد. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی و ماهیت آن تطبیقی است و شیوه جمعآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد. مکتب گشتالت ابتدا در روان شناسی ظهور کرد و سپس به عرصه هنر وارد شد. اصول کلی مکتب گشتالت به معنای کل واحد است که در واقع بر نظریه های مربوط به چگونگی سازماندهی بیننده از مجموع عناصر دیداری ساده است که موجب ترکیب معنادار می شود. بر این اساس، کشف چگونگی تاثیرگذاری قوانین ادراک بصری گشتالت بر نگارگری جهت شناسایی قابلیت های آن در ایجاد ارتباطی سودمند، مورد تحقیق قرار گرفته و بررسی بصری نگاره تسخیر هرات از تاریخ جهانگشای نادری، بر اساس این اصول مهمترین هدف پژوهش حاضر است. نتایج حاصل نشان داد نحوه قرارگیری عناصر بصری در نگاره مورد بحث، مطابق گشتالت های اصل مشابهت در ابعاد و مشابهت در شکل، اصل مجاورت از نوع همپوشانی و اصل سرنوشت مشترک از پراگنانس های قوی برخوردار و قابل ارزیابی اند. همچنین می توان اصل مشابهت در رنگ، اصل مجاورت از نوع تلفیق، اصل تکمیل و یکپارچگی و اصل روابط شکل و زمینه را از پراگنانس های ضعیف قلمداد کرد.