سبک های معماری افغانستان

معماری یعنی روح و معنا و زندگی بدون آن مفهومی نخواهد داشت. معماری پیرامون ما را فرا گرفته است. ارتباط آن با نیازهای ضروری و همه روزه بیانگر تاثیرات عمیق و دقیق آن بر روش زندگی ماست. سبک های معماری و روش های آن بسته به زمان، مکان و ضروریات اجتماعی بسیار متنوع است.

سبک در عام ترین معنا عبارت از الگوها یا صفات متمایز و مشخص اثر یا آثار است که کاملا وابسته به صورت اثر هنری است در افغانستان تا کنون هیچ تحقیق یا کتابی راجع به سبک های معماری و همچنین سبک شناسی و تقسیم بندی این شیوه های معماری نوشته نشده است.

این مقاله سعی نموده با بررسی معماری در افغانستان در دو بخش قبل از اسلام و بعد از اسلام و بررسی معماری سرزمین بزرگ خراسان و افغانستان مفهوم سبک­شناسی معماری در این کشور را تبیین نماید و برای اولین بار در تاریخ کشور افغانستان شیوه ها و سبک های معماری کشور را تقسیم بندی نموده است. بدین منظور، ابتدا به شناسایی انواع و ویژگی­های روش­های تحقیق در حوزه معماری پرداخته شده­است و پس از شناسایی نوع مساله تحقیق، به تبارشناسی آن پرداخته و آنگاه با توجه به اهداف ، روش و رویکردی را برگزیده است. به دلیل عدم وجود منابع، این تحقیقات در مدت 10 سال حضور موئلف در سی استان افغانستان صورت گرفته است. روش تحقیق این مقاله از نوع تحلیل محتوا بوده­ تعاریف نظری و عملیاتی سبک­شناسی بررسی شده­است. این پژوهش را میتوان از نوع نظری و کاربردی دانست.شیوه های معماری افغانستان:

در این بخش برای اولین بار در تاریخ افغانستان و بعد 15 سال تحقیق و تالیف دها مقاله و کتاب و صحبت با افراد کشورهای مختلف سبکهای معماری افغانستان را اعلام میکنم. بدیهی است این تقسیم بندی با توجه به نظر موئلف و تجربه 20 ساله طراحی و تحقیق و پژوهش می باشد. لازم به ذکر است توضیحات مفصل و کامل و دلایل ان در کتابی نوشته شده است که به همین نام به زودی چاپ می گردد. معماری افغانستان را میتوان به دو بخش کلی زیر تقسیم کرد: 1.دوران قبل از اسلام 2.دوران بعد از اسلام

دوره های قبل از اسلام

سبک های معماری افغانستان به هفت شیوه ه زیر تقسیم بندی می گردد:

1.شیوه بلخی2.شیوه باختری3.شیوه کوشانی

دوره های بعد از اسلام

4.شیوه خراسانی (کابل شاهان یا رتبیل شاهان، هندوشاهان، اعراب، طاهریان، صفاریان، سامانیان و سلجوقیان و غزنویان)

5.شیوه تیموری ( شامل ، غوریان، خوارزمشاهیان، ایلخانیان، آل کرت، کیانیان، چغتایی ها، تیموریان، صفویان)

6.شیوه امانی (شامل شاهنشاهی احمدشاه درانی محمدنادر شاه تا دوره ظاهر شاه)

7.شیوه مدرن (شامل از دوره ظاهر شاه به این سو )

عناصر اصلی معماری اسلامی

هر بنای دوره اسلامی چه بنای مذهبی, مانند مسجد و مدرسه و چه غیر مذهبی, مانند کاروانسرا و قصرها از فضاهای گوناگون تشکیل می شود و گاهی نیز ممکن است فضای تازه به صورت الحاقی به بناهای دیگر اضافه شود؛ مثلا مناره یا منار در مسجد و مدرسه که جزیی از بناست و به طور مجزا هم کاربرد دارد.