لزوم توسعه گردشگری پایدار در مناطق آزاد تجاری-صنعتی

صنعت گردشگری به عنوان فعالیتی که در دنیای امروزی توان اثرگذاری بر فرآیند توسعه متوازن و خردورزانه را در تمامی دنیا به نمایش گذاشته، مورد توجه طیف وسیعی از سیاست­گذاران و برنامه ­ریزان نظام ­های سیاسی و مدیریت اجرایی در همه کشورهای دنیا قرار گرفته است.

توسعه گردشگری در مناطق آزاد با دو هدف تبیین شده که عبارتند از: 1- گسترش و توسعه گردشگری بر اساس جلب مشارکت و فعالیت سرمایه و تخصص داخلی و خارجی در زمینه­ های گردشگری دریایی، گردشگری طبیعی، گردشگری علمی و فرهنگی، خانوادگی و بوم­گرا، از طریق ایجاد بسترهای لازم برای طرح­های گردشگری مناسب، بهسازی و سالم ­سازی محیط و توسعه امکانات و زیرساخت­ها در مناطق آزاد به منظور تحقق آن. 2- تاکید و توصیه و برنامه­ ریزی به منظور جذب و افزایش گردشگران علمی و فرهنگی از کشورهای توسعه ­یافته، گردشگران خانوادگی، ایرانیان مقیم سایر کشورها و توسعه گردشگری داخلی در مناطق آزاد (شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران).

مناطق آزاد تجاری- صنعتی با داشتن قابلیت­هایی در جهت افزایش صادرات، اشتغال­زایی، جذب سرمایه ­گذاری خارجی و جذب گردشگران داخلی و خارجی می ­توانند نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا کنند و ساختار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و قوانین حاکم بر آنها می ­تواند بستر مناسبی را برای توسعه گردشگری مهیا نماید. از این رو گردشگری در مناطق آزاد نقش مهمی را در نحوه برنامه­ ریزی و اتخاذ تصمیمات متناسب با قابلیت­های این مناطق ایفا می ­کند. به عبارتی هرچند ماهیت ابتدایی و اصل پیدایش این مناطق بر اساس مولفه­ های اقتصادی شکل گرفته است اما سرمایه ­گذاری در زیرساخت­ها و استفاده از توان­های بالقوه منطقه­ ای به منظور توسعه گردشگری از اهمیت خاصی برخوردار است.

برای ایجاد توسعه ­ای همه­ جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی در کشور، باید از تمامی قابلیت­ها و امکانات استفاده شود.رقابت در جهت توسعه گردشگری پایدار با توجه به ارائه نیازهای گردشگران، باید مورد اهمیت و برنامه ریزی مدیریت گردشگری و مدیریت شهری قرار گیرد. گردشگری مجموعه و نظامی از عناصر به هم پیوسته می باشد که در تمامی مراحل با هم در تعامل می باشند. از جمله این عناصر، زیرساخت­ها می باشند که از نقشی حیاتی در فرآیند گردشگری و توسعه آن برخوردارند. آنچه که در توسعه زیرساخت­ها قابل توجه است، استفاده جامعه میزبان از این تسهیلات است. بدین­گونه توسعه گردشگری منجر به توسعه فرابخشی در جامعه میزبان به خصوص جوامع شهری شده و میزان رضایت از زندگی مردم بومی را افزایش می دهد، در واقع، کاربردهای چند منظوره زیرساختها در گردشگری می تواند به پرداخته هزینه زیرساخت­ها که منافع اقتصادی- اجتماعی گردشگری را دربر­می گیرد، یاری رساند. تسهیلات و تجهیزات گردشگری عامل جذب گردشگر به شهر نیست اما به عنوان یکی از زیرساخت های مهم گردشگری مطرح می شود و نقش مهمی در افزایش ماندگاری و رضایت گردشگران دارد.

در مناطق آزاد تجاری- صنعتی، شرایط طبیعی، مورفولوژیک، عناصر اقلیمی همراه با ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محدوده، اشکال گوناگون و متنوعی از فضاهای شهری و روستایی را به­ وجود آورده­ اند که هر کدام به لحاظ کارکردهای طبیعی و انسانی از سایر نواحی متمایزند. لذا ضروری است اولویت­های مهم گردشگری و توسعه آن، شناسایی شده و در جهت پیشرفت منطقه استفاده شود.