حقوق متهم

حقوق متهم عبارت است از مجموعه امتیازات و امکاناتی که در یک دادرسی منصفانه از بدو اتهام تا صدور حکم لازم است متهم از آن برخوردار باشد تا بتواند در مقابل ادعایی که برخلاف فرض برائت، علیه او مطرح شده است از خود دفاع کند به طوری که دفاع از منافع جامعه نباید منجر به نادیده گرفتن حقوق متهمان گردد و به این سبب مقررات آئین دادرسی کیفری باید به گونه ای تنظیم شود که علاوه بر رعایت حقوق جامعه، بی گناه را نیز در اثبات بی گناهی خود یاری کند. حق دفاع متهم یکی از حقوق مقدس انسانی و لازمه ی حمایت از حیات انسانی، به عنوان فرد اعلای حقوق طبیعی است و با توجه به ویژگی های حقوق طبیعی میتوان گفت که حق دفاع منفک از ذات و کیان انسانی نبوده و با تغییر شرایط زمانی و مکانی ماهیت خود را از دست نمی دهد بدین ترتیب برخلاف حقوق موضوعه، هیئت حاکمه جامعه نمی تواند مدعی اعطای حق دفاع به افراد شده، یا اختیار در سلب آن داشته باشد، بلکه می بایست به تدوین مقررات حمایتی و جامع در زمینه ی حق دفاع متهم همت گمارد. تامین حق دفاع متهم، مستلزم این است که شهروندان به فرض تعقیب با وجود دلیل کافی، فرصت و امکان مناسب، در رد اتهام یا اتهام های انتسابی به آنان را داشته باشند. با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات، شخص فقط زمانی ممکن است واجد مسئولیت کیفری و مستحق مجازات باشد که در زمان ارتکاب یک فعل خاص، آن فعل در نظام قانونی ذی ربط و یا به عبارت دیگر تحت قانون حاکم، تخلف کیفری محسوب شود. شریعت مقدس اسلام، به موجب اسناد موجود و در راس آنها قرآن مجید با پیش بینی اصولی همانند اصل برائت و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، اصل تساوی افراد در برابر قانون و تاکید فراوانبر اجرای عدالت، حقوق بسیاری برای متهم شناسایی کرده است