مطالعه و بررسی محصولات تراریخته

 مطالعه و بررسی محصولات تراریخته

گیاهانی با ویژگیهای مطلوب برای هزاران سال با روشهای متعارف تولید شدهاند . صفات مطلوب انتخاب شده ، ترکیب شده و با گذر از تکرار جنسیت بیش از نسلهای مختلف منتشر شده است .این یک فرآیند طولانی است که برای تولید گونههای جدید به 15 سال می رسد .اصلاح ژنتیکی، تکنولوژی رو به رشدی است که زمینهسازتحولی چشمگیر در علوم سلولی و مولکولی شده است در این راستا مهندسی ژنتیک نه تنها اجازه میدهد که این فرآیند به شیوهای بسیارهدفمند بلکه با معرفی تعداد کمی از ژنها این مهم را سرعت بخشیده است . پیشرفت در تکنولوژی DNAنوترکیب وفن آوریهای مرتبط با آن، کیفیت مواد غذایی و تولید آن را افزایش داده است ، زیرا از این طریق خواص زراعی ، محصولات ارگانیگ و پردازش مواد غذایی را بهبود میبخشد.

محصولات ارگانیگ ، محصولاتی هستند که در هیچ یک از فرآیند رشد آن از قبیل مراحل کاشت، داشت، برداشت ؛ هیچ نوع مواد شیمیایی استفاده نمیشود و محصول کاملا در محیط طبیعی رشد transgenic , (GM ) Genetically Modified واژه ی تراریخته یا میکند .

به قبل از سال 1944 باز میگردد و طبق تعریفی که توسط سازمان جهانی بهداشت ارائه شده است ؛ در واقع نوعی اصلاح ژنتیکی و تغییر در ساختار ژنتیکی که حاصل از ترکیب ژنها و انتقال آنها از ارگانهای مختلف به موجودات زندهای همانند حیوانات ، گیاهان و میکروارگانیسمها است ؛ گفته میشود وچون این دانش به واسطهی فن آوری مهندسی ژنتیک صورت میگیرد، محصولاتی که از آن تولید میشود تحت عنوان( Genetically Modified Organism(GMOنامیده میشود .

به سایرDNAپی بردند.دررابطه با انتقال DNA دانشمندان اولین بار در سال 1946به قابلیت انتقال به DNAموجودات، دوراه متداول وجود دارد؛ 1) تفنگ ژنی که ذرات میکروسکوپی را همراه با

که بهطورطبیعی Agrobacterium tumefaciensباکتریای بنام سلول گیاهی میچسباند. 2)

قادر استDNA را منتقل کند.

اولین گیاهان اصلاح شده ژنتیکی، تنباکو مقاوم به آنتی بیوتیک و گل اطلسی در سال 1983تولید شدند. در این میان چین نخستین کشوری بود که دراوایل دهه1990 با معرفی تنباکو مقاوم به ویروس ؛یک محصول تراریخته را به مرحله تجاری سازی درآورد. استفاده از دانههای اصلاح شده ژنتیکی در طول دو دهه گذشته به طور پیوسته رشد داشته است . در این راستا یکی از شرکتهای پیشرودر میباشد که دراروپا فعالیت دارد زمینهی تراریخته، مونسانتو ( (Monsanto و سالهاست تولید بذر اصلاح شده ژنتیکی را عهدهدار میباشد . این باعث شده است که افزایش ده برابری استفاده از گلیفوسات ، یک علف کش که بیشتر تحت بعنوان Round up شناخته میشود ، را داشته باشیم . محصولات دستکاری ژنی موجود در بازار شامل : ذرت، برنج، سویا، پاپایا، هویج، سیب زمینی، بادمجان، یونجه، پنبه، چغندر قند، کانولا( امروزه در تهیه روغن از آن بهره میبرند ) ، سیب ، کدو سبز و ... میباشند . اززمان پیدایش محصولات اصلاح شده ژنتیکی تا به امروزه مصرف این دسته از موادغذایی با چالشهایی مواجه است که دررابطه با آن میتوان به نگرانیها درمورد اثرات منفی احتمالی این محصولات به سلامت انسان وامنیت زیست محیطی اشاره کرد. دراین زمینه پروفسورمایکل هانسن، دانشمندی که در حیطهی مهندسی ژنتیک فعالیت دارد؛ میگوید،< تحقیقات کافی برای تعیین اینکه آیا محصولات اصلاح شده ژنتیکی برای افراد مضرهستند یا نه، صورت نگرفته است. اما دانشمندان درسراسرجهان براین باورند که این محصولات قادربه معرفی آلرژنها وایجاد تغییرات غیرقابل پیش بینی هستندکه ممکن است بر سلامت انسانها تاثیر بگذارند >. مقالات متعددی در سرتاسر جهان مزایا و معایب استفاده از این محصولات را برشمردند اما دراین میان نکتهای که حائزاهمیت است، مورد آزمایش قرارگرفتن این محصولات درجهت صدور مجوزتایید ؛ توسط نهادهای دولتی، سازمان غذاودارو، سازمان حفاظت ازمحیط زیست ووزارت کشاورزی انجام میپذیرد. درنتیجه پیش ازهراقدامی، تولیدات حاصل ازدستکاری ژنی micro arrays DNA و q PCRتوسط آزمایشهای ایمنی گسترده و تکنیکهای مولکولی نظیر مورد آنالیزوبررسی قرارمیگیرند.

دو راه از متداولترین تکنیک ها برای انتقال DNA به سایر موجودات :1- تفنگ ژنی که ذرات میکروسکوپی را با DNA به سلول گیاهی می چسباند .2- باکتری به نام. این باکتری بطور طبیعی قادر است DNA را منتقل کند .پروفسور مایکل هانسن دانشمند ارشد در اتحادیه مصرف کننده و یک مقام مهندسی ژنتیک می گوید : <اما سوالی که پیش می اید این است : آیا خوردن غذاهای اصلاح ژنتیکی شده مورد تایید هستند ؟پاسخی که به این سوال باید داد این است که محصولات GMOتوسط تعدادی از نهادهای دولتی به شدت کنترل می شوند .بعنوان مثال در کشوری مثل امریکا ؛ اداره غذا و دارو ، اداره حفاظت محیط زیست و وزارت کشاورزی در فرآیند نظارتی برای تایید محصول GMO قرار دارند .در نتیجه این محصولات قبل از تجاری سازی تحت آزمایش ایمنی گسترده قرار می گیرند .

استفاده از این محصولات دو نگرانی را ایجاد می کنند یکی خطری که محیط زیست را تهدید می کند و دیگری سلامت انسانها.نگرانی های زیر با توجه به گیاهان تراریخت و محیط زیست بیان شده است:

1- گرده افشانی و انتقال گرده گیاهان GMO و گیاهان طبیعی ( غیر GMO ). این امر از طریق جداسازی فیزیکی و مهار ژنتیکی تا حدی قابل کنترل می باشد . استفاده از فن آوری های محدود کننده ژنتیکی (GURTS)که مانع از باروری دانه ها می شود . و همچنین انتقال ژنهای خارجی به ژنوم کلروپلاست ؛ چرا که کلروپلاست های گیاهی از مادر به ارث برده می شود ودر گرده می ماند

2- گیاهان GMO خودشان ممکن است علف های هرز مهاجم باشند

3- شرایطی برای رشد گیاهان GMO وجود دارد که جمعیت محلی حیات وحش را تحت تاثیر قرار خواهد داد

اگر بخواهیم خوش بینانه به این مسئله نگاه کنیم این فن آوری می تواند به روش های مختلفی مورد استفاده قرار گیرد بعنوان مثال برای ایجاد مقاومت به تنش های زیست محیطی مانند خشکی، دمای شدید یا شوری ،حشرات و پاتوژنها مورد استفاده قرار گیرد .

تکنیک های مولکولی مختلفی نظیر micro arrays DNA و q PCR جهت بررسی و آنالیز محصولات تراریخته بطور مرتب انجام می شود و راه شناخت این محصولات اصلاح شده از غیر اصلاح شده ی آن ؛ برچسبی است که بر روی آن نصب می کنند و نشان دهنده تراریخت بودن آن است و از طریق طعم و شکل ظاهری آن نمی توان به ماهیت اصلاح شده اش پی برد . مورد دیگری این است که ما از طریق تکنیک هایی که گفته شده آنها را شناسایی کنیم . این تکنیک ها براساس عناصر ژنتیکی مانند t NOS , , pat p35 s , bar ,یا نشانگر خاص برای GMO همانند Bt 11 , mon810 یا GT73به کار گرفته می شوند .

یکی از مزایای واقعی محصولات اصلاح شده ژنتیک برای رفاه حال اقتصادی کشاورزان است . تجزیه تحلیل مقالات متعدد نشان می دهد که پذیرش محصولات GMOسبب کاهش میزان ورود آفت کش ها و افزایش تولید محصول و درآمد کشاورزان می شود . سه موضوع باعث شده است که تولید محصولات تراریخته روز به روز توسعه یابد : 1- رشد جمعیت 2- کاهش زمین های زراعی 3- تنگناهایی که دررابطه با پرورش متعارف و ارگانیگ محصولات کشاورزی وجود دارد .

با بررسی مطالب گفته شده ؛ کاهش زمین های کشاورزی و وجود فقر در سراسر جهان ؛از طرفی دیگر رشد روز افزون جمعیت همراه با توسعه ساخت و ساز ؛ نتیجه ای که میگیریم این است که ما نمی توانیم بطور کامل از این محصولات تراریخته استفاده نکنیم چون ناخودآگاه با آن سر و کار داریم ؛ بعنوان مثال دررابطه با بیماری دیابت و تولید هورمون انسولین که امروزه با توجه به نرخ صعودی بیماری دیابت از همین فن آوری اصلاح ژنتیکی استفاده می شود تا هورمون انسولین انسانی تولید شود . محصولات نسل جدید GMOبرای تولید داروهای نوترکیب و محصولات صنعتی همچون آنتی بادی منوکلونال ، واکسن ، پلاستیک و سوخت های زیستی طراحی شده اند .

منابع :

1- Rozas P, Kessi-Pérez EI, Martínez C. Genetically modified organisms: adapting regulatory frameworks for evolving genome editing technologies. Biological Research. 2022;55.
2- Andrea Rock - New Consumer Reports’ tests find genetically modified organisms in many packaged foods—including those labeled 'natural' -October 2014 3- Chen Zhang * , Robert Wohlhueter , Han Zhang - Genetically modified foods: A critical review of their promise and problems –science journal - Food Science and Human Wellness 5 (2016) 116–123

4 - Abdul Aziz M, Brini F, Rouached H, Masmoudi K. Genetically engineered crops for sustainably enhanced food production systems. Frontiers in plant science. 2022 Nov 8;13:1027828.

5 - Abrams SA, Albin JL, Landrigan PJ. Use of Genetically Modified Organism (GMO)-Containing Food Products in Children. Pediatrics. 2024 Jan 1;153(1):e2023064774. 6- Yanfang Yuan, Wentao Xu, Xiaoyun He, Haiyan Liu, Sishuo Cao, Xiaozhe Qi, Kunlun Huang & Yunbo Luo - Effects of genetically modified T2A-1 rice on the GI health of rats after 90-day supplement – nature methods- 11 June 2013-( page : 13-20 )