بداطلاعی/ کژاطلاعی/ دژاطلاعی

اصطلاح در علوم انسانی معمولا تعریف عملیاتی ندارد و بافتار- یا مکتب-وابسته است، مگر زمانی که وارد کاربرد در مدیریت دولتی و سیاست های اجرایی می شود. در این صورت، به اجبار واژه ها باید تعریف عملیاتی داشته باشند[۱]، شبیه به واژگان علوم طبیعی، تا دولت ها بتوانند به آن بودجه اختصاص دهند، ارزیابی کنند، و سیاست های خود را با مفاهیم مرتبط سازگار کنند. مفهوم پژوهش و تح تو (تحقیق و توسعه) و نیز حدود یک صد مفهوم دیگر مرتبط با آن نمونه هایی از این نوع در علوم انسانی است که وارد کاربرد در مدیریت دولتی شده و تعریفی عملیاتی پیدا کرده است- البته بخش دولتی ما در ایران از این بحث ها هنوز بسیار دور است. نمونهء جدیدتری از این نوع مفهوم ها در علوم انسانی مفهوم های مرتبط با اطلاعات غلط یا اطلاع رسانی غلط است. آنچه تاکنون دیده ام، سه مفهوم مستقل مرتبط با اطلاعات غلط است که وارد مدیریت دولتی شده با تعریف هایی عملیاتی:

آ) Misinformation= بداطلاعات/ بداطلاعی که منظور پخش اطلاعات غلط بدون قصد است؛

ب) Disinformation= کژاطلاعات/ کژاطلاعی که منظور پخش اطلاعات غلط با قصد است

پ) =Malinformation دژاطلاعات/ دژاطلاعی که منظور پخش اطلاعات واقعی است اما معمولا خارج از بافتار، یا بی ربط، همراه با محتوای مضر.

در فارسی، این که از برابرنهاده ای با ستاک «اطلاعات» یا «اطلاعی» استفاده شود بستگی به بافتار دارد.

وزارت امنیت کشور(DHS) در ایالات متحده اخیرا بخشی تاسیس کرده برای بررسی و توجه به انواع اطلاعات غلط با عنوان Disinformation Governance Board (DGB)/ هیئت حکمرانی کژاطلاعات [۲]. پس، این هیئت ناچار است اعتبار مالی لابد چند ده میلیون دلاری خود را در همین چارچوب عملیاتی به هزینه بگیرد و با تفکیک بداطلاعات و دژاطلاعات از کژاطلاعات در جهت امنیت ایالات متحده از آن استفاده کند. از جمله کاربرد این واژگان را می توان این روزها- که موضوع اوکراین روسیه و ایران در صدر اخبار و رسانه های ریز و درشت جهانی قرارگرفته- به وضوح مشاهده کرد. لازم به تآکید نیست که رسانه های ما در ایران هم از این مقوله مستثنا نیستند.

1. رک کتابم، ایران من/۷، مبانی تفکر در علوم فیزیکی، نشر دیبایه، تهران، ۱۴۰۰.

2. https://theintercept.com/2022/10/31/social-media-disinformation-dhs/?s=03